Özet:

Türkiye’de kentleşme ve kentlileşme eğilimi, 1950-1980 döneminde ivme kazanarak günümüzü de kapsayan bir süreç içinde gerçekleşir. Türkiye’nin toplumsal değişim sürecinde önemli bir aşamayı işaret eden kente göç olgusu, Türk romanın konu edindiği toplumsal olgular arasında yer alır. Yazarların dikkatiyle romanlarda, kırsaldan kente yönelen kitlesel göçler sonucu kentlerde oluşan çok katmanlı yapının bireysel ve toplumsal ölçekteki yansımalarına vurgu yapılır. 1950-1980 yılları arasında Türk romanının hızlı kentleşme hareketlerine tanıklık etmesi, bu dönemin ayrıca ele alınmasına imkân sağlar. Bu dönemde toplumsal yapıda meydana gelen hızlı değişim, bir yönüyle toplumun anlatımı işlevini üstlenen romanlarda farklı yönleriyle yer alır. 1950–1980 arası Türk romanında kentleşme ve kentlileşme olgularını konu edinen romanlar, bir yönüyle kır ve kent yaşantısının karşılaştırılmasına imkân verir. Dönem romanlarında kentleşme sonrası ortaya çıkan sorunlar ağırlıklı olarak ele alınır. Kent yoksulluğu, konut ve barınma sorunu, gecekondulaşma, çevre kirliliği, ulaşım sorunu, kentsel altyapı ve hizmetlerin eksikliği ile denetimsiz kentsel büyüme ve değişim romanlarda yer alan kentleşme sorunları olarak gözlemlenir. Göç sonrası sorunların yanı sıra yazarlar kentlerin göç almalarının sebeplerini, yayılma alanlarıyla büyüyen kentlerde ortaya çıkan değişimleri, kentli yaşantıya uyum sağlamaya çalışan kırsal kökenli kişilerin çabalarını ve kentlileşme süreciyle gelişen yeni toplumsal kimlik ve ilişkileri ele alırlar. Kente göçü konu edinen yazarlar eserlerinde dikkat çekici ölçüde kente göç sebepleri üzerinde dururlar. Kırsalın iticiliği, kentlerin cazibesi ve kırsal ile kent arasında iletişimi sağlayan etkenler dönem romanlarında yer bulur. Bundan hareketle makalede 1950-1980 yılları arasında yayımlanmış romanlarda kente göç sebeplerinin ne ölçüde yansıdığı ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler: