Zarf-fiil ekleri, fiillerin cümle içinde zarf olarak kullanılmasını sağlayan ve çeşitli işlevleri olan dil yapılarıdır. -(y)XncA, Eski Türkçeden günümüze dek bütün dönemlerde kullanılan işlek zarf-fiil eklerinden biridir. Eski Türkçe döneminde –GInçA biçiminde görülen bu ek, birden fazla ekin bir araya gelmesiyle oluşmuş eklerden biridir. Bu çalışmada, Karadeniz Bölgesi ağızlarında kullanılan –(y)XncA zarf-fiil eki ve ekin bölge ağızlarındaki farklı türev ve işlevleri irdelenecektir. Bu ek, Karadeniz bölgesi ağızlarında -(y)XncAk, -XncAs, -XncAsI, -IncAn, –Incah̲ın/-Incah̲an, -İncekin şeklinde farklı türevleri ile kullanılmaktadır. Aynı zamanda bölge ağzında –(y)XncA zarf-fiil ekiyle eş anlamlı olan -DX mXydX, -DX mX, -Dünü, -Duklarinnan, -Ende, -Ene gibi yapılar da mevcuttur. -(y)XncA, zengin işlev alanına sahip zarf-fiil eklerinden biridir. Bu ek bölge ağızlarında sınırlama, zamandaşlık, şart ve sebep bildirme işlevleriyle yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Ekin tarihi Türk lehçelerinde tespit edilen ancak Çağdaş Türkiye Türkçesinde edatlar vasıtasıyla kurulabilen arkaik sınırlama işlevinin bölge ağızlarında hala geçerli olduğu örneklerle gösterilmektedir. Bu ekin işlevlerini tam olarak görebilmek için öncelikle eklendiği fiil tabanının kılınış özelliğine bakılmalıdır. Çalışmanın son bölümünde kılınış kategorisi açıklanacak, Johanson’un kılınış tasnifi hakkında bilgi verilecek. Fiilimsilerin kılınış kategorisi bağlamında ele alınıp incelendiği çalışmalara kısaca değinildikten sonra bölge ağızlarında –(X)ncA zarf-fiil eki ile kurulan zarf-fiil ekli parçaların başlangıç ve bitiş dönüşümlü fiillerde ortaya çıkardığı işlevsel özellikler örnek cümlelerden hareketle açıklanacak.
Cover-file attachments are language structures that allow the facts to be used as cover in the phrase and have various functions. -(y)XncA is one of the work cover-file additives used in all periods from ancient Turkish to today. This addition, seen in the form of GINÇA in the ancient Turkish era, is one of the additions formed by the combination of several additions. In this study, the various derivatives and functions in the mouths of the Black Sea Area -(y)XncA cover-filing attachments and add-ons of the mouths of the Black Sea Area will be examined. This supplement is used in the mouths of the Black Sea region -(y)XncAk, -XncAs, -XncAsI, -IncAn, -Incahḳın/-Incahḳan, -Incekin with various derivatives in the form of. There are also structures such as -DX mXydX, -DX mX, -Dunu, -Duklarinnan, -Ende, -Ene, which are equivalent to -(y)XncA cover-file attachment in the mouth of the area. -(y)XncA is one of the cover-file additives with a rich functional area. This additional area is widely used in the mouth with the limitation, timing, condition and cause reporting functions. It is shown by examples that the archaeological limitation function, which is identified in the historical Turkish languages but can be established through edats in Contemporary Turkish language, is still valid in the regional mouths. In order to see the function of this add-on in full, it is necessary to first consider the creation characteristic of the actual base that it added. In the last part of the study will be revealed the clothing category, and information about the clothing design of Johanson will be given. After brief reference to the studies that are discussed and studied in the context of the creation category of the facts, the functional characteristics that the cover-file attached parts established with the cover-file attachment in the area mouth -(X)ncA cover-file attachment in the beginning and end transformed facts will be explained by action from the example phrases.
The affixes of verbal adverbials are the linguistic elements which enable the verbs to be used as adverbials and have various functions in the sentence. –(y)XncA is one of the affixes which has been used commonly as an verbal adverbial in all periods from Old Turkish up to now. In the period of Old Turkish, the affix which was seen in the form of –GInçA is one of the affixes which was created by combining more than one affixes. In this study, the affix of verbal adverbial –(y)XncA which is used in the dialects of Black Sea Region, the derivatives and functions of the affix will be discussed. This affix is used in Black Sea Region dialects with different variations such as –(y)XncAk, -XncAs, -XncAsI, -IncAn, -Incahın/Incahan, -İncekin. At the same time, in the dialect of the region, some structures which are synonyms of –(y)XncAare present such as –DX mXydX, -DX mX, -Dünü, -Duklarinnan, -Ende, -Ene. -(y)XncA is one of the verbal adverbial affixes which has a rich function range. This affix is used for restriction, synchronization, notification for condition and reason functions. The date of the affix shows the validity of its function of archaic restriction via prepositions which can be only structured in Modern Turkey Turkish which was confirmed in historical Turkish dialects can be still shown in the region dialects with examples. To see all the functions of the affix, firstly the feature of actionality of the verb base must be studied. At the end of the study, the category of actionality will be explained. The classification of actionality of Johanson will be cleared. After mentioning the studies which the gerundials are studied in the context of actionality in short, the functional features of the parts which were structured with –(X)ncA verbal adverbial affix in initio-transformative verbs and fini-transformative verbs will be explained based on sample sentences.
Alan : Eğitim Bilimleri; Filoloji; Güzel Sanatlar; Hukuk; İlahiyat; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler; Spor Bilimleri
Dergi Türü : Uluslararası
Benzer Makaleler | Yazar | # |
---|
Makale | Yazar | # |
---|