Özet:

Toplumu oluşturan bireylerin çevrelerini tanımaları ve sağlıklı ilişkiler kurmaları, geniş bir dünya görüşüne sahip olmaları, vatandaşlık haklarını kullanabilmek için gerekli bilgileri edinmeleri ve asgari düzeyde bilgi ve beceri kazanmaları ilköğretimin en önemli işlevlerindendir (Çubukçu ve Gültekin, 2006). Okuma yazma çağına gelmiş bireyler, bu eğitim aracılığıyla yalnızca okuma-yazma ile aritmetik bilgisi edinmez, toplumla birlikte yaşama ve iyi vatandaş olma bilinci de kazanırlar. İyi vatandaş, topluma karşı görev ve sorumluluklarının bilincinde, kendinden emin, farklılıklara saygılı, ulusal bağımsızlığa önem veren ve ulusal değerlerine sahip çıkabilen kişidir. Bu özelliklere sahip bireylerin yetiştirilmesi etkili bir vatandaşlık eğitimi ile mümkündür. Vatandaşlık eğitimi, vatandaşlık bilinci kazandırmayı amaçlayan çok yönlü bir süreçtir. Bu süreçte eğitimcilere düşen en büyük görev, öğrencilerde demokrasi, insan hakları, eşitlik gibi vatandaşlık kavramlarına ilişkin doğru yapılanmalar sağlamaktır. Ancak literatür incelendiğinde öğrencilerin vatandaşlık kavramlarını algılayışlarında birtakım problemlerin olduğu görülür (Nayır ve Akar, 2009). Sabancı(2008) bu durumu kavramların günlük hayatta tecrübe edilmesi zor, soyut kavramlar olmalarına dayandırmaktadır. Nitekim söz konusu araştırma da bu düşünceden hareketle ilköğretim öğrencilerine vatandaşlık bilinci kazandırmada kavram karikatürü kullanımının etkililiğini sorgulamaktadır. Ön test- son test kontrol gruplu deneysel desende hazırlanan araştırmaya, 62 ilköğretim beşinci sınıf öğrencisi katılmıştır. Deney grubunda dersler, kavram karikatürleri kullanılarak gerçekleştirilirken, kontrol grubunda 2005 ilköğretim Sosyal Bilgiler programına uygun olarak sürdürülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen “Bir Ülke Bir Bayrak Ünitesi Başarı Testi” ve Deveci (2002) tarafından geliştirilen “Sosyal Bilgiler Dersi Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız örneklemler t testi ile Mann-Whitney U testinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, kavram karikatürü kullanımının öğrencilerin başarı ve kalıcılık düzeylerinde anlamlı farklılık yaratmasına karşın derse yönelik tutumlarını etkilemediği gözlenmiştir. Elde edilen bulgular, literatür ışığında yorumlanmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: