Abstract:

İç Batı Anadolu bölümünde yer alan Murat dağı, Kütahya ve Uşak illeri arasında doğal sınırı oluşturur. Kartal Tepe zirvesiyle 2309 m’ye ulaşan dağ, Honaz dağı (2528 m) ve zirvelerinden sonra Ege Bölgesinin en yüksek dağıdır. Ege Denizi ve Karadeniz havzalarına yönelen akarsuların önemli kollarının kaynağını aldığı kütle, bölgenin su deposu konumundadır. Derin vadilerin hakim olduğu flüviyal topografyanın yanı sıra buzul topografyası ve anakaya çeşitliliğine bağlı olarak volkanik, karst ve granit topografyasının da yer aldığı Murat dağı, endemik bitki türleri bakımından oldukça zengindir. Bu güne kadar yapılmış araştırmalarda saptanan 890 taksondan 114’ü Türkiye için endemiktir. Endemik tür oranı %13 olan saha, kendine özgü türler de barındırır. Bu araştırmada yeryüzündeki dağılışlarında birçok coğrafi faktörün etkili olduğu endemik bitki türlerinin Murat dağındaki dağılışında etkili olan topografik faktörlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla, sahadaki endemik türlerin yer aldığı 115 lokalite incelenmiş, belirlenen topografik özelliklerin istatistiksel analizi yapılmıştır. Elde edilen tanımlayıcı istatistik verilerin değerlendirilmesiyle de endemik bitkiler ile yetişme ortamlarına ait topografik değişkenler arasındaki ilişki ortaya konmaya çalışılmıştır. Eldeki bu araştırmanın sonuçlarına göre; sahadaki endemik türlerin toplandığı bakılarda, Murat dağının lokasyonunun ve topografik özelliklerinin etkili olduğu, İran-Turan elementlerinin ağırlıklı olarak KB, Avrupa-Sibirya elementlerinin K, Akdeniz elementlerinin ise KB ve GB bakılarında tutunduğu belirlenmiştir. Endemiklerin % 73’ü toprak ve ana materyalde yararlanılabilir suyun yeterli olduğu, nispeten düşük eğimli yerlerde ve 1400-2000 m yükseltileri arasında yer almıştır. Bu yükselti aralığında yıllık ortalama sıcaklık 5-9 ºC dolaylarında, yıllık ortalama yağış ise 780-1360 mm civarındadır. Endemikler, en fazla izolasyon koşullarının olduğu vadi tabanlarındadır. Sahadaki endemizmin, çoğunluğunu Mesozoik’e ait kireçtaşlarının oluşturduğu karbonatlı tortul kayalarda artış gösterdiği, belli bir toprak ve vejetasyon seçiciliğinin olmadığı, yükselti, bakı ve eğimden oluşan topografik faktörlerle anamateryalin belirleyici olduğu saptanmıştır.

Keywords: