Abstract:

19. yüzyılda yoğun bir şekilde başlayan Batı merkezli ıslahat çalışmaları, Osmanlı toplumunun da Batılılaşmasına ve Batı etkisine girmesine neden olmuştur. Bu etkiden söz edilirken genel Avrupa kastedilse de Fransa, eğitim, devlet teşkilatı, sanat ve diğer alanlarda Osmanlı toplumunu daha çok etkilemiştir. Batılı tarzda eğitim alma isteği bir süre sonra onlar gibi yaşama, giyinme ve konuşma çabası haline dönüşmüştür. Devletin ve halkın bu çabası, toplumda sonradan görmelik olarak algılanmakla birlikte, çocuklarının doğuştan bir Avrupalı gibi yetişme gayretlerinin nüne geçememiştir. Bunu sağlamak için ise belirli bir mali güze ulaşan kişiler küçük yaşlarından itibaren çocuklarını, Avrupalı ve genellikle Fransız bir dadının veya mürebbiyenin eline teslim etmişlerdir. Mürebbiyeler, beyinleri bomboş olan çocukları kendi inanç ve düşüncelerine göre eğitmişler ve kendi dillerini de kusursuz bir şekilde öğretmişlerdir. İlk bakışta problem gibi görünmeyen bu durum zamanla başta çocuklarda daha sonra ise ailelerinde toplum değerlerinden uzaklaşmalarına neden olmuştur. Bu da o dönemin toplum yapısı düşünüldüğünde bir takım bozulma ya da kopuşlarla sonuçlanmıştır. Dönemin aydınları bu durumu gerek kitaplarında, gerek hatıratlarında gerekse roman ve hikâyelerinde işlemişlerdir. Açıdan bakan devrin yazarçizerleri yeri geldiğinde mürebbiyeleri eleştirmişlerdir. Birinci Dünya Savaşı’na gelindiğinde mürebbiyeler konusunu devlet ele atmış ve onların zararları ve güvensizlikleri temelinde sıkı takip altına almıştır. Hatta öyle bir zaman gelmiştir ki ülke içinde yer değiştirmelerine istisnalar dışında izin dahi verilmemiştir.

Keywords: