Özet:

Türkistan’dan Kırım’a çok geniş bir coğrafyada yaşayan Rusya Türklerinin Osmanlı Devleti ile olan münasebetlerinin tarihini Osmanlı’nın kuruluş dönemine kadar götürmek mümkündür. İki bölge arasında siyasi münasebetler Rusya’nın Türk Bölgelerini işgali ile kesintiye uğrasa da kültürel münasebetler her zaman devam etmiştir. 1870’li yıllardan itibaren Osmanlı’da günlük basın yayın faaliyetlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte Tasviri-i Efkâr ve Basiret gazetesi gibi yayın organlarında Rusya Türkleri ile ilgili ilk haberler yayınlanmaya başlamıştır. II. Meşrutiyet döneminde Yusuf Akçura, Ahmet Ağaoğlu, Abdürreşid İbrahim, Halim Sabit gibi İstanbul’a gelen Rusya muhaciri Türk aydınlarının da katkılarıyla Rusya Türkleri arasında gelişen Ceditçilik çerçevesinde tartışılan sosyal ve kültürel konular, Osmanlı aydınları tarafından yakından takip edilmiştir. Bu periyotta Osmanlı basınında Rusya Türkleri ile ilgili haberler yoğunluk kazanmıştır. Osmanlı basınında Rusya Türklerine olan ilgi kültürel konularla sınırlı kalmamış siyasi konulara da yer verilmiştir. Sırat-ı Müstakim(Sebilür Reşad), Türk Yurdu, İslam Dünyası, Tearüf-i Müslimin gibi gazete ve dergiler haberlerin yoğunlaştığı basın yayın organları arasındadır. Yapmış olduğumuz bu çalışma, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Arap harfli Türkçe yayınlanan gazete ve dergiler tetkik edilerek Rusya Türkleri ile ilgili makale ve haber niteliği taşıyan yazıların tespit edilmesi sonucu hazırlanmıştır. Çalışmamız, yayınlanan haberlerin yoğunluğu dikkate alınarak 1908-1923 tarihleri arasında sınırlandırılmıştır. Konu ile ilgili gazete ve dergiler titizlikle incelenmiş olmakla beraber bir boşluğu dolduracağı düşüncesiyle hazırlanan bu bibliyografya çalışması bir deneme mahiyetindedir.

Anahtar Kelimeler: