Abstract:

Ritüel, devlet ya da din kurumları oluşmadan önceki zamanlardan başlayarak insan hayatının önemli bir parçası olmuştur. Erken dönemlerde yalnızca kutsal olanla ilişkilendirilen ritüeller, ilerleyen süreçte ortak bir değerler dizgesinin oluşumunun getirdiği milletleşmeye paralel biçimde ayırt edici unsurlar kazanarak sistemleşmiştir. Milletleşmenin getirdiği birliktelik duygusu tarihsel arka planı olan ritüellerin yaşamasına olanak verirken yeni sosyal ve siyasal kabuller, aynı misyonu kendi amaçlarına uyarlamak üzere yeni törenler ve bu törenlerde uygulanan ritüeller oluşturmuştur. Aynı kültür dairesinden olmakla birlikte farklı siyasal görüşlere mensup kitlelerin belirli zamanlar içerisinde farkındalıklarını göstermek, ortak bir öğe üzerinde birleşmeyi sağlamak gibi amaçlarla var ettikleri tören ve ritüeller siyasalı oluşturanların ilkesel birlikteliği süresince devam etmiş ve etmektedir. Osmanlı İmparatorluğu sonrasında kurulan Türkiye Cumhuriyeti de doğal olarak yukarıda temel unsurları belirtilen genel çerçeveye uygun bir şekilde gerek resmi gerekse gayrı resmi tören ve bağlı ritüellerin gerçekleştirildiği bir politik ve sosyal yapıya sahiptir. İktidar sahiplerinin, anayasaları içerisinde belirtilenler dışındaki her tür eylem ve hareketliliği sıcak karşılamamaları ve içinde bulundukları iç ve dış politik şartlar doğrultusunda esnek/katı kurallarla müdahale ettikleri bu tür organizasyonlar geçmişten geleceğe taşınan siyasal bir duruşun yansımalarıdır. Türkiye Cumhuriyeti içerisinde de belirtilenler doğrultusunda yasal ve yasa dışı kabul edilen çok sayıda tören ve bu törenlere bağlı gerçekleştirilen ritüeli görmek mümkündür. Bu törenlerin katılımcıları törenleri ve ritüellerini ilk eylem anını, gerçekleşme zamanını ve çoğunlukla gerçekleştiği mekânı yeniden var etme yaşama ilkesi içerisinde tekrarlamaktadırlar. Her yeni tekrar, grup bilincini desteklemekte ve yeni katılımcıyı bu andan pay sahibi olma yönünde güdülemektedir. Katılımcı için bu yönüyle özel bir kutsiyete sahip olan ritüeller, yöneticiler açısından zaman zaman sadece bir grubun anma programı zaman zaman da bir kitlenin ayaklanma girişiminin ilk adımlarına dönüşmektedir.

Keywords: