Özet:

Modernleşme dönemi Türk romanında ev, toplumsal değişim ve dönüşümleri takip edebilmek açısından önemli bir unsurdur. Tanzimat’ın ilanıyla hız kazanan yenileşme döneminde toplumsal dönüşümün özneleri olarak kabullenilen kadın ve kadınlığa ait meseleler de yazarlar tarafından edebî eserin konusu haline getirilmiştir. Dolayısıyla Modernleşme dönemi Türk romanlarına harem-mahrem ilişkisi içerisinde ev içi yaşamla, sınırlılıkları devam eden kadın ve kadınlığa ait meseleler yansımıştır. Modernleşme dönemi Türk romanında kadınlar ya geleneksel düzende kendilerine uygun görülen mekâna sığınırlar, ya da hakları olanı elde edebilmek için bu düzenden yani ev içi mekândan uzaklaşırlar. Romanlarda bu durum poligami/çok eşlilik, aldatılma, boşanma ve çalışma isteği gibi bireysel kimliklerini elde etmeye çalıştıkları durumlarda kadınların evden kaçarak çözüm üretmeye çalıştıkları görülmektedir. Bu çalışmada kadınlığa ait problemler mekân üzerinden anlatılırken modernizmle gelenek arasında gelgitler yaşayan modern kadının çatışmaları da irdelenmiştir. Bu kadınlar çoğu zaman evden kaçarak öznel kimliklerini gerçekleştirmeye çalışmışlardır. Ancak mücadeleleri çoğu zaman hüsranla sonuçlanmıştır. Bu da devrin ikilemleri bünyesinde barındıran genel yapısıyla alâkalıdır. Henüz toplum, kadının bireysel kimliğiyle var olmasına hazır değildir. Aynı şekilde modern kadın da bütünüyle öznel bir kimlikle toplumsal hayatta yer almanın ikilemlerini yaşamaktadır. Çalışmada Fatma Aliye, Emine Semiye, Reşat Nuri Güntekin ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun devri örnekleyen romanlarından faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: