Özet:

Pertev Tevfik Bey’in sahibi olduğu, Şehabettin Süleyman Bey’in başyazarlığını yaptığı Muahede gazetesi, 18 Ekim 1910 tarihinde İstanbul’da, “Demokrasi Mesleğinin Hâdim ve Müdâfii” künyesiyle yayın hayatına başlar. Günlük, siyasî, iktisadî ve edebî bir gazetededir. Yayım hayatı, II. Meşrutiyetin çalkantılı ortamında kısa sürer ve sadece 24 sayı çıkar. Demokrasinin ve özgürlüklerin memlekette yerleşmesi ve kanunların buna göre işlemesi için çalışan gazete, İttihat ve Terakki iktidarının politikalarını bu açıdan eleştirir. Ayrıca hükümetin meslek dışı atamaları da uygun bulunmaz. Sıkıyönetimin olduğu, hükümet aleyhine yazılar yazan gazetelerin kapatıldığı bir dönemde, hükümetin siyasî ve idarî hatalarını yazmaktan çekinmez. Hükümetin, meşrutiyetin ruhuna uygun demokrat bir şekilde hareket etmesini ister. Bu tarz bir yönetimin sergilenmesi ile meşrutiyetin tam manasıyla memlekette yerleşebileceğini ifade eder. Demokrasinin gelişmesinde basına önemli görevler düştüğünü belirten gazete, basını demokrasinin temel unsuru olarak görür. Basına getirilen sansürü eleştirerek, sansürün demokrasinin gelişmesinin önünü tıkadığını vurgular. Demokrasiye sıklıkla atıf yapan gazete, meşrutiyet, adalet, hürriyet, Kanun-ı Esasi ve demokrasi kavramlarının halk tarafından daha iyi anlaşılması için gazete sütunlarında bu kavramlara yer verir. Gazete, devletin, sosyal, iktisadî, idarî ve siyasî açıdan gelişmesini amaçlayan yayın politikası takip eder. Basının görevinin kamuoyunu her türlü gelişmelerden haberdar etmenin yanı sıra, ülkenin sorunlarını gündeme getirerek, hükümetin dikkatini bu sorunlara çekmek olduğunu belirten gazete, Anadolu insanının karşılaştığı sorunları ve güçlükleri ele alarak, bunların ortadan kaldırılması için hükümete telkinlerde bulunur. Matbuat Kanunu’na rağmen idarî zaafları, yolsuzlukları, usulsüzlükleri ve hataları cesurca ve korkusuzca ele alır. Ayrıca Osmanlıcılık siyasetini savunan gazete bu siyaset gereği, Türk ve Müslümanlarla birlikte Osmanlı Hristiyanlarının da sosyal, kültürel, idarî ve eğitim sorunlarını gazete sütunlarına taşır. Bununla gazete birlik ve bütünlükten yana bir yayın takip ettiğini ortaya koyar. Gazetede siyasî konular diğerlerine göre daha çok yer alır. Osmanlı Devleti’ndeki ve Avrupa’daki her türlü gelişmeden bahsedilir. Özellikle Avrupa’nın Osmanlı Devleti’ne karşı yürüttüğü politikalar gazete sütunlarına taşınarak kamuoyu bilgilendirilir. Gazetenin ilgi alanı Osmanlı Devleti’yle sınırlı değildir. Osmanlı Devleti’nin dâhilî ve haricî siyasetinin yanı sıra Avrupa’nın ve İran’ın siyasî ve sosyal vaziyeti ile dünyadaki her türlü siyasî, sosyal ve ekonomik gelişme gazete sayfasında yer alır. Özellikle Rusya’nın Balkanlarda ve Osmanlı Devleti’nin komşuları üzerinde sinsi politikalar takip ederek, bu bölgelerde meydana getirdiği karışıklıklar ele alınır. Bildiride, II. Meşrutiyet Döneminin önemli siyasî kişiliği olan Pertev Tevfik ile sahibi olduğu Muahede gazetesi incelenmiş ve II. Meşrutiyet Dönemi fikir hayatına katkıları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: