Abstract:

Sözlük kavramı, Sovyetler Birliği zamanında Türkmenistan’da “Türkmen Dilinin Sözlüğü” (TDS) adıyla hazırlanan lügatte şöyle tarif edilmiştir: “Düşündürüş verilen ya da bir dilden başka bir dile tercüme edilen elifba tertibindeki sözlerin mecmuası” (TDS, 1962: 607). Tanıtımını yapmaya çalıştığımız eserde, Rusça “Slovar’” kelimesinin karşılığı olarak “Sözlük”, “Lügat” ve “Kamus” şeklinde sıralanmaktadır (Aliyev - Böriyev, 1929: 370). Türk Dünyasının ortak kullandığı kelime olan ve her bir boyda çekimlileri değişik telaffuz edilen “sözlik” veya sözlük, bir milletin hafızasının, kültürel geleneğinin, tarih süreci içinde oluşturduğu bilincinin ve düşüncesinin kavramsal ifadesidir. Milletler için bilinci ifade eden kavramlar önemlidir. Çünkü bilinç halkların zihninin derinden şekillendirmiş olan kültürel ve tarihsel süreklilikte bulunmaktadır. Bundan dolayı sözlük, bir milletin tarihinin, düşüncesinin, kültürünün, dilinin gelişim ve değişim sürecinin aynasıdır. Makalede A. Aliyev ile K. Böriyev tarafından hazırlanan ve 1929 yılında yayınlanan “Rusça – Türkmence Sözlük” (Russko- Turkmenskiy Slovar’) adlı sözlüğün tanıtımı ve değerlendirilmesi yapılacaktır. Yazımızda ilk önce Aliyev ve Böriyev’in bu yapıtı derlemesinin nedeni ve yöntemi açıklanacak, daha sonra eserin içeriği hakkında bilgi verilecek ve onun önemi genel olarak değerlendirilecektir.

Keywords: