Özet:

Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere ve Fransa arasında 1916 yılında akd edilen Sykes Picot Antlaşmasına göre Irak, Fransız nufuz bölgesi içinde kalmıştı. Fakat bu anlaşma daha sonra İngilizler tarafından özellikle petrol bölgelerinin daha net belirlenmesinden sonra başarısız bir anlaşma olarak değerlendirildi. Savaştan sonra Ortadoğu’nun kaderini belirleyen 1920 San Remo Konferansı’nda İngilizler bu durumu telafi etti. Basra, Bağdat ve Musul bölgelerinden oluşan Irak üzerinde, mandaterlik hakkını ele geçiren İngilizler zengin petrol bölgelerine egemen oldular. Fakat Irak halkı İngilizlerin kendi ülkelerindeki mandaterliğine karşı çıktı ve 1920 isyanı ile mandeterliğe karşı tepkilerini ortaya koydular. Bu durum İngilizleri bölgede çok zor bir duruma düşürdü. İngilizler 1921 Kahire Konferansında bu konuyu ele aldılar ve katı manda uygulamasından vazgeçtiler. Böylece İngilizler Irak’ta daha yumuşak bir yönetim anlayışı geliştirerek Mandaterlik fikrini Iraklıların zihninden silmek istediler. Bunun için Irak’ta yerel ve nüfuzlu unsurların söz sahibi olduğu daha ılımlı bir yönetim anlayışını benimsediler. Bu yönetim anlayışı petrol şehri olan ve çoğunluğunu Türkmenlerin oluşturduğu Kerkük için de kısmen uygulandı. Fakat Lozan Konferansı sonunda Türkiye ile İngiltere arasında ortaya çıkan Musul meselesi nedeniyle İngilizler, Kerkük ve Türkmenlere karşı tutumlarını değiştirdi. İşte biz bu makalede Lozan Konferansı öncesi ve sonrasında Musul Meselesi çerçevesinde İngilizlerin Kerkük’te Türkmenlere yönelik faaliyetlerini anlatmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler: