Abstract:

İstem (valency), bir dil biriminin isteği veya gereksiniminin daha büyük bir birimdeki diğer unsurlarla bu isteğe uygun olarak tamamlanmasını anlatan bir terimdir. Bir istem ilişkisi iki farklı tipte unsurdan oluşur. Bunlardan ilki tamamlanmamış ya da doymamış bir ögedir: eylem, ad, önad, ilgeç vb. İkincisi ise tamamlanmış ve doymamış ögeyi doyurmak için uygun unsurlardır: ad vb. İstem terimi, aynı zamanda, bir tümcede bulunan adların, onların yöneteni konumunda bulunan eylem, ad, önad ya da ilgeç’e bağlanırken hangi durum işaretleyicisiyle işaretlendiğini ifade eder.İstem değiştirme (valency change) ise genel olarak belli sözdizimsel, anlambilimsel veya edimsel süreçler sonrasında bir eylemin yönetim çerçevesinin ve dolayısıyla isteminin farklılaşmasıdır. İstemi değiştiren bu süreçler anlamsal süreçler ve biçimbilgisel süreçler olarak ikiye ayrılabilir. Türkçede istemi değiştiren anlamsal süreçlerin anlam değişmesi ve çokanlamlılaşma olduğu görülmektedir. Bu çalışmada öncelikle istem ve istem değiştirme kavramı üzerinde durulacak, sonra istemi değiştiren anlamsal süreçler ele alınacaktır.

Keywords: