Çatı, tümcede yönetici konumunda olan eylemlerle, eylemlerin yönettikleri çekirdek katılanlar olarak nitelendirilen özne ve nesne arasındaki anlamsal, sözdizimsel ve edimsel işlevleri ifade eden bir dilbilgisi kategorisidir. Bu anlamda, çatıyla ilgili süreçler, dillerde, sözcüklerin yeniden biçimlenmesini sağlayan ve tümcesel yapıda çeşitli değişikliklerin olmasına sebep olan evrensel özellikler sergilerler. Geleneksel dilbilgisinde bu kategorinin işlevleri eylemin sözlüksel kütüğünde, katılanlarında ve tümcenin sözdizimsel yapısında yarattığı değişiklikler, yalnızca biçimbilgisel işaretleyicileri bağlamında, başka bir deyişle sınırlı bir şekilde ele alınır. Bu kategori altında incelenen süreçlerin, tümcede yönetici konumunda olan eylemin bildirdiği iş, hareket ya da olayın gerçekleşebilmesi için katılanlara yüklediği anlamsal üst ve alt roller, bu yapıların derin yapıdan yüzey yapıya taşınımı, dönüşümü gibi durumlar göz ardı edilir. Aynı zamanda çatı ile ilgili süreçlere maruz kalan ögelerin sözdiziminde hangi pozisyonlara neden yerleştiği konusu fazla incelenmez. Türk dillerinde yüklemcil eylemler göz önünde bulundurulduğunda çatıyla ilgili ettirgenleşme, edilgenleşme gibi süreçlerin çoğunlukla eylem kök ya da gövdesine eklenen biçimbirimler aracılığıyla gerçekleştiği görülür. Bu durum, tümcesel yapıda eylemin gerektirdiği çekirdek katılan sayısını olduğu kadar bu katılanların seçme sınırlılıklarını, anlamsal rollerini ve bu rollerin alt işlevlerini de etkiler. Bu çalışmada ise çatı kategorisini oluşturan süreçler anlambilimsel ve sözdizimsel işlevler göz önünde bulundurularak Özbekçe örneği üzerinden açıklanacak, kategorinin Özbekçedeki biçimbilgisel işaretleyicilerine de kısaca yer verilecektir
The roof is a category of linguistic knowledge that expresses the meaningful, literal and acting functions between the actions that are in the administrative position and the substance and the object that is defined as the core participants in the actions that are managed. In this sense, the processes related to the roof exhibit universal characteristics in languages that allow the word to be reformed and cause various changes in the universal structure. The functions of this category in traditional linguistics; the changes in the vocabulary mass of the action, in the participants and in the vocabulary structure of the totality, shall be addressed only in the context of the formally-known indicators, in other words, in a limited manner. The significant upper and lower roles that the processes under this category are charged with the participants in order to
Alan : Eğitim Bilimleri; Filoloji; Güzel Sanatlar; Mimarlık, Planlama ve Tasarım; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Uluslararası
Benzer Makaleler | Yazar | # |
---|
Makale | Yazar | # |
---|