Özet:

Bu çalışmada 19. yüzyılda yazılmış bazı cönklerdeki Farsça tamlamaların imlası üzerinde durulmuştur. Bilindiği üzere Arap harfli metinlerde Farsça tamlamalarda, sözcüklerin arasında genellike izafet i’si olduğu varsayılır. Ancak bu i’ler genellikle imla bakımından işaretlenmez; işaretlendiği sınırlı durumlar, tamlamanın birinci unsurunun güzel h (?/?) ile bittiği durumlarda bu harfin üzerine hemze işareti (?) konulması ve birinci unsurun uzun u (u) ve uzun a (a) ile bittiği durumlarda bu uzun ünlülerden sonra bir y (?) harfinin getirilmesidir. Arap harfli metinleri, Latin harflerine aktaran araştırmacılar, Arap harfli metinlerde genellikle varsayımsal olan bu i’leri Latin harfli metinlerde görünür kılmaktadırlar. Ancak Osmanlı Türkçesi döneminde bu genel görünümün dışında bazı metinlerde tamlama i’siyle ilgili durumlar da dikkati çekmektedir. Başka bir deyişle, Osmanlı Türkçesi metinlerindeki Farsça tamlamaların görünümü tek tipli değildir. Çalışmamıza malzeme olarak 19. yüzyılda hazırlanmış olan iki cönk metnini aldık. Bunlar, Milli Kütüphane kayıtlarında bulunan 51 ve 151 numaralı cönk metinleridir. Cönkler; halkın yaşam tarzını, inanışlarını, gelenek ve göreneklerini yansıtan ve aynı zamanda dönemin dili hakkında fikir veren halk edebiyatı ürünleridir. Özellikle sözlü dilin önemli bir unsuru olan cönklerde imla ile ilgili farklı tercihlerin olması dikkat çekicidir.Bu çalışmada, Farsça tamlamaların imla özellikleri incelenirken, yalnızca Osmanlı Türkçesinin “bilinen” imlasının dışında kalan kullanımlar üzerinde durulmuştur. Çalışmada tamlamalarla ilgili tespitlerimiz, dönemin imla uygulamaları hakkında olduğu kadar dönemin sözlü dil özellikleri hakkında da fikir sahibi olmamıza olanak sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler: