Abstract:

Türkçedeki tartışmalı konuların biri de ki’li birleşik cümlelerdir. Farsçadan dilimize geçen ki edatı, süslü nesirlerde özellikle cümleleri uzatmak için kullanılıyordu. 19. Yüzyıldan itibaren konuşma diliyle yazılan sade nesir türüne ait eserlerde, ki’nin süslü nesir ve şiirde kullanılan fonksiyonlarının dışında farklı fonksiyonlarda kullanıldığı görülmektedir ancak bu fonksiyonların bazısından gramer kitaplarında bahsedilmemektedir. Mertol Tulum, “Sinan Paşa-Maârifname (Ki’li Birleşik Cümleler Üzerine Bir İnceleme)” adlı basılmamış doçentlik tezi, Muhammet Yelten Pars-nâme’deki Ki’li Birleşik Cümleler Üzerine” adlı çalışmalarla ki’li birleşik cümleleri çeşitli açılardan incelenmiştir. Bu çalışmada ise ki’li birleşik cümleler hakkında daha kapsamlı bir çalışmaya temel oluşturması bakımından, gramer kitaplarında bahsedilmeyen farklı fonksiyonlarda kullanılan ki’li birleşik cümlelerin, Osmanlının son ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında eserler vermiş yazarlardan olan Refik Halit Karay’ın hikâyelerinde hangi fonksiyonlarda kullanılmış olduğunu tespit etmek amaçlanmaktadır. Refik Halit Karay ve onun hikâyelerinin seçilme sebebi, döneminin konuşma diline ait Türkçeyi nesirde en iyi kullanan yazarlardan biri olmasıdır. Çalışmada, Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri ve Gurbet Hikâyeleri’nde geçen ki’li birleşik cümleler incelenmiştir. Adı geçen hikâyeler incelendiğinde 199 ki’li birleşik cümle bulunmuştur. İncelenen cümleler, bu konuda yapılmış daha önceki çalışmalar esas alınarak sınıflandırılmıştır. Eserlerde, ki’li birleşik cümleler konusunda çalışma yapmış yazarların verdiği cümlelerle hikâyelerde geçen cümleler karşılaştırılmış, bu cümlelere ait farklı fonksiyonlarda kullanılmış örnekler tespit edilmiş ve bu örnekler hakkında açıklamalar yapılmıştır.

Keywords: