Abstract:

Hume; başta din, ahlak ve siyaset olmak üzere doğa, bilim, tarih, felsefe, metafizik, epistemoloji/mantık, iktisat, sosyoloji, psikoloji, etik ve estetik vb. alanlarda çalışmalar yapmış olan bir filozoftur. Çalışma alanlarının zenginliğine rağmen genel olarak ülkemizde Hume üzerine yapılan çalışmalara bakıldığında çoğunlukla din ve epistemoloji alanında kısmen de ahlak üzerine olduğu görülür. Filozofun siyaset ve iktisat çalışmaları üzerinde yeterince durulmamış ve ilgi gösterilmemiştir. Oysa ticaret yüzyılında İngiltere’de yaşamış ve A. Smith’le münasebet içerisinde bulunmuş bir filozofun iktisat üzerine düşünce geliştirmemesi düşünülemezdi. Bu makalede ilk modern iktisatçı diyebileceğimiz Hume’un ahlak ve siyasetle ilişkili olan siyasî iktisat anlayışı, insan zihninin çalışmasıyla, insan doğası ve tutkularıyla ilişkili olarak ele alınmıştır. Siyasal ekonomisi eselerleri bağlamında ele alınmış ve ahlak felsefesinin merkezi ve siyasî iktisat anlayışının en önemli kavramları olan fayda-değer, çıkar, tutumlar ve söz verme kavramlarıyla siyasal iktisat anlayışı ortaya konmaya çalışılmıştır. Antroposantrik (insan merkezli) ahlak anlayışı inşa ederek günümüzün dindışı, akılcı, dünyevi, immoral ve kapitalist mekanik bir dünyanın oluşmasına katkısının bulunduğu tespitinde bulunulmuştur.

Keywords: