Abstract:

İllerin nüfus miktarları ve yıllık artış hızlarını arttıran en önemli faktörler doğal artış ile göçlerdir. Ancak idari bölünüşteki bazı düzenlemeler de ilin nüfusu ve gelişiminde ani değişimlere neden olmaktadır. Türkiye’de de 1927-2000 yılları arasında, çeşitli sosyo-ekonomik gerekçelerle, illerin idari coğrafyasında bazı düzenlemeler yapılmıştır. Gerek il birleşmeleri, illerin bölünmesi ve gerekse ilçe alışverişlerinin en fazla görüldüğü dönem 1927-1950 dönemi olmuştur. Nitekim 1927 yılında 63 olan il sayısı 1927-1935 yılları arasında 57’ye gerilemiştir. İl sayısındaki değişim, bazı illerin il statüsünden çıkarılarak ilçeye dönüştürülmesi ve komşu olan bir ile bağlanması suretiyle olmuştur. 1950-1985 yılları arasında bu düzenlemeler azalırken, 1985-1990 ve 1990-2000 dönemlerinde tekrar hız kazanmıştır. Ancak önceki dönemlerden farklı olarak, söz konusu bu dönemlerde, il statülerinin iptal edilmesi ve ilçe alışverişlerinden ziyade, illerin bölünmesi ağırlık basmaktadır. İdari bölünüşteki bu düzenlemeler illerin nüfusunun aniden artması/azalması ve yıllık artış hızının olumlu veya olumsuz etkilenmesine neden olmuştur. Buna göre yıllık artış hızında olağandan farklı olarak artış gösteren illerde idari bölünüş ile alan artışı, negatif veya düşük olan illerde ise alan kaybı yaşanmıştır.

Keywords: