Özet:

Bu çalışmada Searle’e göre, söz edimleri başarı koşullarının, söz edimlerinin anlamlarını sınırlandırdığı kuramından hareketle, birinci dil olarak Türkçe konuşurlarıyla bir çalışma yapılmış; söz edimini gerçekleştirdikleri dil kullanımlarına (gerçekleştirme biçimleri) ve söz edimlerinin bağlamlarına ulaşılmıştır. Ulaşılan söz edimleri bağlamlarından hareketle, birinci dil konuşurlarının söz edimlerinin başarı koşullarının farkında olup olmadıkları araştırılmıştır. Öte yandan, yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin bu başarı koşullarını kullanıp kullanmadıklarına bakılarak yöneltici söz edimlerini nasıl anlamlandırdıkları incelenmiş ve birinci dil olarak Türkçe konuşurlarının kullanımlarına kıyasla gerçekleştirme biçimi açısından ne kadar hata yaptıkları bulgulanmıştır. Sonuç olarak, birinci dil konuşurları ile yapılan konuşma tamamlama testinde söz edimleri gerçekleştirdikleri biçimler ülküsel kabul edildiğinde, yabancı dil konuşurlarının söz edimlerinde hatalar olduğu ve söz edimleri başarı koşullarını birinci dil konuşurları kadar yansıtmadıkları bulgulanmıştır. Bunun nedeninin aldıkları eğitimlerde söz edimlerinin bağlama dayalı açık öğretiminin gerçekleşmemesi olduğu düşünülmektedir. Bununla beraber, katılımcılardan söz ediminin bağlama dayalı gerçekleştirilmesi istendiğinde, daha çeşitli gerçekleşme biçimleri (doğrudan, sözlüksel, kipsel, dilek, şart ve adlaştırma vb.) kullandıkları, söz edimlerinin nedenlerini ve istedikleri şeye olan ısrarlarını bildirdikleri ve daha yüksek oranda incelik ve doğrulama ifadelerine başvurmuş oldukları görülmüştür. Bu araştırmada, ikinci dil öğrenimi, edimbilimsel aradil, iletişim yetisi kuram ve kavramları çerçevesinde tarama tabanlı nitel bir yöntem izlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: