Abstract:

Hitapların hem yazılı edebiyatta hem de günlük konuşma dilinde önemli bir yeri vardır ve sık olarak kullanıldığı görülmektedir. Yaptığımız incelemelerde neredeyse her kelimenin hitap olarak ifade edildiğine rastlanılmıştır. Hitap biçimlerinin bu kadar çok kullanıyor olması Türk dilinin anlatım olanaklarının ne kadar zengin olduğunu göstermektedir. Hitaplar Türkçenin yanı sıra Gürcücede de yaygın olarak kullanılmaktadır. Araştırmalarda hitapların zamirlerde, fillerde ve sıfatlarda da kullanımının olduğu görülmüştür. Sunulan çalışmada Türkçede ve Gürcücede kullanılan hitaplar genellikle ikinci tekil ve ikinci çoğul şahsa gönderme yapmaktadır. Türkçede kullanılan ikinci tekil ve ikinci çoğul şahıs hitapları sen ve siz, Gürcücede kullanılan ikinci tekil ve ikinci çoğul şahıs hitapları ise şen ve tkvendir. Ancak yapılan çalışmada her iki dilde de zamirlerde kullanılan hitapların çok çeşitli olmadığı ifade edilmiştir. Türkçede ve Gürcücede fiillerde görülen hitap biçimleri ise nezaket, saygı ve dostluk ilişkilerini ifade etmek içindir ve ekler kullanılarak fiilin hitap biçimi temsil edilmektedir. Türkçede ve Gürcücede geniş bir yer kaplayan sıfatlarında hitap olarak kullanıldığı ifade edilmiştir. Hitap olarak kullanılan sıfatların niteleme sıfatları olduğu belirtilmiştir. Türkçede genellikle sıfatların, isimlerle ve iyelik zamirleriyle beraber kullanıldığı görülmüştür. Gürcücede ise sıfatlar kendi içinde değerlendirme göstermektedir ve iki tür değerlendirme ifadesi olduğu belirtilmiştir. Bu çalışmada Türkçede ve Gürcücede hitap biçimi olarak ifade edilen zamirlerin, fiillerin ve sıfatların hangi ekler aldığı ve nasıl kullanıldığı üzerinde durulmuş ve değerlendirme yapılmıştır.

Keywords: