Özet:

Anlama becerileri, okuma ve dinleme becerilerini kapsar. Türkçe derslerindeki okuma ve dinleme metinlerine yönelik etkinliklerde çeşitli kazanımları gerçekleştirmeye yönelik olarak öğrencilerin okuduklarını/dinlediklerini anlamasına ve çözümlemesine çalışılır. Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı’nda okuma ve dinleme becerilerine ait amaçlardan biri de “metni anlama ve çözümleme” olarak belirlenmiştir. Her iki dil becerisinde de bu amaç altındaki kazanımlar, bu dil becerilerine yönelik toplam kazanımların yarısından fazlasını oluşturmaktadır. Bu durum, çalışma kitaplarındaki etkinliklerde bu kazanımlara yer verilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu araştırmada Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin okuduğu/dinlediği metni anlama ve çözümleme kazanımlarıyla örtüşme düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Doküman incelemesi ile gerçekleştirilen araştırmanın örneklemini ortaokul 6, 7 ve 8. Sınıflardan ikişer olmak üzere toplam altı adet öğretmen kılavuz kitabı oluşturmuştur. Kılavuz kitaplar hem etkinlikleri hem de etkinlik yönergelerini içerdikleri için tercih edilmişlerdir. Araştırmada okuduğu/dinlediği metni anlama ve çözümleme kazanımlarına yer veren etkinlik sayıları, bu kazanımların sınıflara ve çalışma kitaplarına göre dağılımı, etkinliklerde en çok ve en az kullanılan kazanımlar çeşitli tablo ve grafikler ile sunulmuştur. Çalışmanın bulgularına göre okuduğu/dinlediği metni anlama ve çözümleme kazanımlarının diğer okuma/dinleme kazanımlarına oranla etkinliklerde daha fazla kullanıldığı, bazı kitaplarda bu kazanımlara yönelik etkinliklere yer verilmediği, metinlerdeki kelime ve kelime gruplarının anlamlarını bulmaya yönelik kazanımın etkinliklerde en fazla kullanılan kazanım olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: