Özet:

Bu çalışma, Alman edebiyatının önde gelen yazarlarından Kafka’nın “Dönüşüm” öyküsünü eser odaklı bir yaklaşımla Jung psikanalizi çerçevesinde mercek altına almaktadır. Çalışmanın odak noktasındaki öyküyü bu perspektiften okunmaya elverişli kılan, öykünün odak noktasındaki hamamböceğinin bir zırh işlevine sahip olan böcek kabuğunun çatlaması ve içerideki beyaz maddenin dışarıya taşmasıyla başlayacak yeni bir varoluş kapısının aralanmasıdır. Bu çalışmanın amacı da bu benliğin dönüşümü motifini ve bu çatlaktan sızan bilinçdışı elementini derinlemesine çözümlemektir. Bu nedenle çalışmanın giriş bölümünde mitler ve onların Freudyen ve Jungçu perspektifteki izdüşümleri ele alınacaktır. Bunun ardından düşleri tamamlayıcı bilinçaltının kolektif sembolleri olarak gören Jung’un ereksel görüşü çerçevesinde mitoloji ile düşlerin ortak diline ulaşılacaktır. Bunun için Adem’in yasak meyveyi yediği ilk günah mitine kadar geriye gidilecektir. Düşlerin mitolojiyle olan ilişkisinin tespitinden sonra, Jung’un dört arketipi olan persona, self, gölge, anima/animusa kısaca ele alınacaktır ve edebiyat eserlerindeki bu arketipik unsurlara değinilecektir. Yılan tarafından baştan çıkarılarak yasak meyveyi yiyen Adem’in cennetten kovulmasından, Daphne-Apollon, Syrix-Pan ilişkisine, Kurbağa Prens masalından Hesse’in “Bozkırkurdu”na ve Ağaoğlu’nun “Kozalar”ına kadar örnek edebi eserlerdeki arketipsel döngü tespit edilecektir. Gölgesinden bir veba gibi kaçan psişenin adım adım nasıl anima/animusuna yaklaştığını resmeden bu örnek eserlerde Jung’un mandalasına uzanan yolun izinden gidilecektir. Örnek eser incelemelerinin ardından çalışmanın odak noktasındaki Kafka’nın “Dönüşüm”ü psikomitolojik derinliğiyle ele alınacaktır ve ana karakter Gregor’un böceğe dönüşümü, Mısır mitolojisindeki bok böceklerinin doğuş teması ile ilişkilendirilecektir. Çalışmanın sonucunda Gregor’un elma darbesi ile yarılmış kabuk benliğinin ardında can vermesi ile başlayan yeni bir varoluş serüvenine çıktığı, animasını doğurmak üzere öldüğü kanıtlanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: