Özet:

Yoncatepe Sarayı ve nekropolü, Van İlinin 12 km. güneydoğusunda yer almaktadır. Deniz seviyesinden 2050 m. yüksekliğinde bulunan tepe üzerinde saray, bunun kuzey eteğinde de sivil yerleşim merkezi ve nekropol alanı yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi’nde diğer Erken Demir Çağı nekropollerinde olduğu gibi, Yoncatepe Nekropolü de sivil yerleşim merkezi ile iç içedir. Yoncatepe Sarayı ve Aşağı Kent yerleşmesi M.Ö. 7 yüzyıla ait olmasına rağmen, nekropoldeki birçok mezar Erken Demir Çağı’na aittir. Yoncatepe nekropolünde, genel anlamda iki tür oda mezar bulunmaktaydı; birinci gruptakiler kare veya dikdörtgen planlı olup, mezar odası içine bir kuyu gibi inen giriş açıklığına sahiptir. Bu tür mezarların en iyi örneğini, M1, M3, M4 ve M6 mezarları meydana getirmektedir. Yoncatepe Sarayı Erken Demir Çağı nekropolünde ikinci grubu oluşturan mezarlar, ön girişi olmayan, üst örtüsü büyük ve ağır sal taşları ile kapatılan mezar türüdür. Bu tür mezara yapılan gömü, kısa kenarda kapak taşının kaldırılması ile mezara girilmekte ve gömü yapılabilmektedir. Bu tür mezarların en güzel örneğini, M2 ve M5 mezarları oluşturmaktadır. M3 mezarında ortaya çıkarılan boya bezemeli çanak çömleklerin, buraya özgü olduğu anlaşılmaktadır. Omurgalı, tek dikey tutamaklı çanaklar kırmızı renkte boya bant ile bezenmiştir Demirden dövme tekniği ile yapılan yuvarlak başlı iğneler, çoğunluğu oluşturmaktadır Dövme tekniği ile yapılan demir yüzükler, M1 mezarı dışında, her mezar odasında bulunmuştur. M2 mezarında bulunan demir yüzükler yuvarlak kesitli ve uçları açıktır. M3 mezarında ortaya çıkarılan demir yüzüklerin uçları birbiri üzerine geçmiş veya kapalı ağızlı örneklerle üst üste üç halkanın birleştirildiği çok güzel yüzükler de mevcuttur. Demir bıçak ve kamaların çeşitli örnekleri, M3 mezarında ortaya çıkarılmıştır. İki tür olan demir kamadan ilki, sapsızdır ve uç kısma doğru incelerek uzanan namlu kısmı, uca doğru bükülmüştür. Namlunun üst kısmındaki ahşap kabza çürümüştür ve perçin çivisi izi yoktur; ikinci kama türünün namlu kısmı keskin omurgalıdır. Omurga kısmı belirgin bir çıkıntı yapar, demir kabzanın uç kısmı, hilal biçiminde oyuktur, bunun altında namlu ile birleşen kabza kısmı dikdörtgen kesitlidir ve ortasında oyuk bulunur. Hilal biçimli üst bölümde iki perçin bulunmaktadır. Buraya ahşap sap takılmıştır. M3 mezarından ortaya çıkarılan bıçaklar, genellikle iki grupta incelenebilir; sapsız ve tek ağızlı bıçaklar, uça doğru incelen ve fazla geniş olmayan bir namluya sahiptir. Diğer bıçak örnekleri ise iki ağızlıdır. M3 mezarında, demirden yapılmış silahların fazlalığına karşın, diğer mezar odalarında bu sayı daha azdır. Ayrıca çift konik biçimli, sap delikli topuz başları, M4 ve M5 mezar odasında ortaya çıkarılmıştır. Gövde kısmı konik biçimli içi boş bir çift altın küpe, M3 mezarında ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca, M4 mezarında demir bir cımbız bulunmuştur. 

Anahtar Kelimeler: