Özet:

Yazarlığı, çocukluğundan beri sözlü edebiyatın pek çok ürünüyle şekillenen Yaşar Kemal’in kaleme aldığı romanlardaki halk anlatıları yansımaları sadece motif, tema ve konulardan ibaret değildir. Halk anlatılarının yapısal unsurları da Yaşar Kemal’in romanlarının belirleyici özelliklerindendir. Yazarın “Ağrıdağı Efsanesi” adlı romanının fiktif yapısı incelendiğinde romanda, ilkeleri Halk bilimci Axel Olrik tarafından belirlenen epik yasaların sırasıyla yer aldığı görülmektedir. Romandaki ana vakanın sahneleniş tarzı ve anlatının sonlandırılması; romanda yer alan leitmotiv değerindeki bazı tekrarlar; bazı sayıların anlatı boyunca sıkça kullanılması; benzer durumlarda roman kahramanlarınca benzer tavırların sergilenmesi; romandaki vakaların birliği, sıralanışı ve kalıplaşma gibi özellikler eserdeki belli başlı epik yasalardandır. Romanın merkezi kişisi Ahmet geçirdiği aşmalarla ise ilkeleri Halk bilimci Lord Raglan tarafından belirlenen Halk hikâyelerinin kahraman kalıbına uygunluk göstermektedir. Ahmet’in birileri tarafından ve gizlice bir yere gönderilmesi, hakkında pek bilgi aktarılmayan çocukluk dönemi, zalim Mahmut Han’la giriştiği mücadelesi, bu mücadelenin sonunda ona karşı ölümü göze alarak zafer kazanması, mücadele ettiği Mahmut Han’ın kızıyla evlenmesi, Ahmet’in esrarengiz ölümü, Küp Gölü’nde yitmesi, bir ak kuşa dönüşmesi ve vücudu bulunamadığı için gömülememesi, mezarının olmayışı gibi unsurlar da Halk hikâyeleri kahraman kalıbının aşama ve davranış örneklerindendir. Bu makalede Yaşar Kemal’in “Ağrıdağı Efsanesi” adlı romanında destan ve halk hikâyesi gibi anlatı türlerinin evrensel kurmaca unsurlarının yansımaları metin merkezli Yapısalcı kuramlar bağlamında ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler: