Özet:

Tarihin en eski kavimlerinden biri olan Türkler, yaşadıkları coğrafyada her zaman birçok alanda doğrudan veya dolaylı saldırılara maruz kalmıştır. Yirminci yüz yıla gelindiğinde bu saldırılarda en şiddetli dönem yaşanmıştır. Özellikle sömürü ve asimile etme çalışmaları ağırlık kazanmış ve buna karşı direnç merkezleri oluşmuştur. Sömürü ve asimile çalışmalarının temelinde sömürgeleştirmeyi kolaylaştırma ve küçük parçalara bölüp rahat yönetme düşüncesi vardır. Bu asimile etme ve sömürme çabasına karşı en sert tepkiyi eski usul medreseler ile Cedit hareketinin bir sonucu olarak faaliyete başlayan Usul-i Cedit okullarından yetişenlerin kurduğu cemiyet, dernek ve partilerden yetişen bilinçli topluluklar verir. Bu dönem aydınlarının yürüttükleri faaliyetler sadece mahalli çalışmalar değildir. Dönem aydınları, Türk dünyasının tamamını hedef alan asimile etme ve sömürme arayışına karşılık yine bütün Türk dünyasını birleştirici çalışmalar ile düşmana karşı koymayı hedeflemişlerdir. Bununla beraber yapılan mahalli çalışmalar da ayrıştırıcı olmaktan çok zaruri ve birleştirici tarafıyla ön plana çıkmıştır. Bu çalışmada; Rusların, Ruslaştırma ve Hristiyanlaştırma gayesi ile giriştikleri sömürü ve asimile etme çabalarına karşı bir tavır olarak ortaya çıkan Kazak aydınlanma sürecini ve bu süreci geliştirip yerleşik hale getiren Alaş Orda hareketini değerlendireceğiz. Turkish, one of the oldest tribe of the history are always subjected to direct or indirect attacks in many areas in the geography they live. The heaviest period has occured because of these attacks in 20th century. Especially workings of exploitation and assimilation have increased and resistance centres are constituted against these. The unique cause of this is the thought of facilitate the exploitation and divide into small pieces and run comfortably. Because A Turkistan just one piece and communicating in same language, is always very difficult to be kept under military occupation. These are the institutions which react and resist the efforts of colonialism and the old syle madrasahs, theological schools and Cedit schools. These intellectual statesmen and conscious societies that are educated in these institutions support this reaction in the process. The activities that are conducted by these intellectuals are not just local studies. Intellectuals of era aim to resist their enemy by tring to reach union of the Turkish World despite the practices of assimilation and colonialism, . ın addition, local studies occur with their combining side, so they communicate with all sides and areas of Turkish geography. We will also evaluate the Enlightenment Process of Kazakh that occurs as a manner against assimilation and Russian Colonialism and Alas Orda Movement in all sides.

Anahtar Kelimeler: