Özet:

Değer kavramı Latince kökenli valare sözcüğünden türemiş, kıymetli olmak, güçlü olmak anlamlarında bir sözcüktür. Değer, bir şeyin önemini belirlemeye yarayan soyut ölçü, bir şeyin değdiği karşılık, kıymet, bir ulusun sahip olduğu sosyal, kültürel, ekonomik ve bilimsel değerlerini kapsayan maddî ve manevî öğelerin bütünü olarak nitelendirebilir. Toplumbilimsel anlamda değer varlıkların ve bilinç olgularının toplum ve insan açısından taşıdıkları önemi belirleyen özellikleri ifade eder. İnsanların günlük yaşantılarında neye önem verdiklerini, neleri önemsediklerini etkileyen bir özelliğinin olması (Schwartz, 1992), bireyin örgütsel yaşantısını kapsayacak şekilde hayatının her aşamasında karşılaştığı tüm durumlarda gösterdiği tavır, bir değere dayanır. Değerler bireyin kendisini ilgilendirdiği, yaşantısına yön verdiği gibi yaşadığı toplumu da yakından ilgilendirir. Yazınsal yapıtlar insana özgü bazı değer ve özelliklerin yerleşip kökleşmesi, toplumsal yaşamın ve çağın gerektirdiği değerlerin benimsenmesi yolunda önemli roller üstlenmektedir. Halk bilimi ürünlerinin işlevini hoşça vakit geçirme, eğlenme ve eğlendirme değerlere, toplum kurumlarına ve törelere destek verme eğitim, kültür aktarımı toplumsal ve kişisel baskılardan kurtulmak için kaçış amacı (Bascom’tan aktaran Başgöz, 1996) biçiminde sıralayan Bascom, folklorun temel işlevinin, kişiyi bir toplumda kabul görmüş değerlere uymak, onları kabullenmek ve gelecek kuşaklara aktarmak olduğunu belirtir. İdeal toplum düzeninin oluşumunda kazanılmış değerlerin korunması, yaşatılması ve aktarılmasının ne denli önemli olduğu bilinmektedir. Bu nedenle öncelikle toplumu oluşturan bireylere bu değerlerin kazandırılması gerekir. Öz değerlerin kazanılması da çocukluk evresinde başlar ve hayatın çeşitli evrelerinde gelişir. Özellikle çocuklar için yazılmamalarına rağmen çocuklara bu değerleri kazandırmada muhtevası ve verdiği iletileri bakımından edebi türler arasında masallar önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada amaç Prof. Dr. Saim Sakaoğu’nun Kıbrıs Türk Masalları adlı kitabında yer alan 20 masaldaki değerleri, Schwartz Değerler ölçeğine göre sınıflandırmak ve masalın ait olduğu toplumun kültürel özelliklerinin önemli bir unsuru olan değerleri belirlemektir. Çalışmada betimsel analiz yöntemiyle doküman analizi tekniği uygulanarak metinler çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: