Abstract:

FELSEFE DOĞA İLİŞKİSİNDE SPİNOZA FELSEFESİ 17. yüzyıl rasyonalist felsefesi, felsefe doğa ilişkisini belirleyen önemli bir dönemdir. Bu dönemin önemi, felsefe doğa ilişkisini akıl temelinde kurma çabasındadır. Descartes, 17. yüzyıl felsefesindeki bu çabanın önemli temsilcilerinden birisidir. Descartes rasyonalizmi, felsefe yapan insanı doğanın içerisine değil üzerine yerleştirir. Descartes felsefesinin doğa açıklaması, insanın doğanın efendisi olduğu kabulü ile sonuçlanır. 17. yüzyıl rasyonalist felsefesinde Descartes’ın ardılı olan Spinoza ise bu sonuca karşı çıkar. Spinoza’ya göre insanın felsefeyle doğayı bilme amacı, doğanın efendisi olmak değil, doğayla uyum ve denge içerisinde yaşamaktır. Spinoza, bu karşı çıkışını, Tanrı, doğa ve insanın bir ve aynı olduğu kabulüne dayandırır. Spinoza felsefesinde bu kabulün olanağı, içkin Tanrı anlayışıdır. Spinoza, bu anlayışın sonucu olarak felsefe doğa ilişkisinin, aşkın değil içkin olduğunu ifade eder. Spinoza bu ifadesiyle, 17. yüzyıl rasyonalist felsefesiyle doğanın Descartes’ın bakış açısından farklı bir şekilde yorumlanabileceğini gösterir. Spinoza felsefesi, felsefe doğa ilişkisinde, Descartes felsefesine karşıt olmak için yapılan bir felsefedir. Bu karşıtlık, Spinoza felsefesinin Descartes felsefesini eleştirmekte kullandığı argümanlar açısından önemlidir. Ancak bu önem, 17.yüzyıl felsefesi ile sınırlı değildir. Descartes ile başlayan modern felsefeye kadar uzanır. Bu çalışma, Spinoza felsefesinin, felsefe doğa ilişkisindeki önemini, Descartes eleştirileri bağlamında göstermeyi amaçlamaktadır.

Keywords: