Özet:

Küreselleşme sürecinde artan uluslar arası rekabet ile birlikte işgücü piyasasında önemli değişimler yaşanmıştır. Sanayileşme döneminde klasik çalışma modelinden esnek çalışma modeline geçiş sürecinde iş aracılığı gündeme gelmiştir. Ancak istihdam piyasası bu durumdan olumsuz yönde etkilenmiş ve işsizlik sorunu artmıştır. Bu bağlamda işsizlik, sadece gelişmekte olan ülkelerin değil, gelişmiş ülkelerin de önemli bir sorunu haline gelmiştir. İş aracılığında başta kamu tekeli hakim iken, daha sonraları kamu istihdam kurumlarının tek başına gelişmeleri karşılayamaması özel istihdam bürolarına olan talebi arttırmıştır. Bu noktada özel istihdam büroları önemli bir görev üstlenmiştir. Yaşanan bu gelişmeleri takip eden Uluslar arası Çalışma Örgütü, ilk zamanlarda özel istihdam bürolarını yasaklayıcı yönde kararlar verirken, daha sonra kamu kesiminin yetersiz kalması nedeniyle büroların serbest kalması yönünde tavsiye kararları ve sözleşmeler çıkarmıştır. Bu bürolara Haziran 2004’den sonra çalışma izni verilmekle birlikte sayıları her geçen gün hızla artmaktadır. Özel istihdam büroları belirli bir ücret karşılığında iş arayan ve işçi arayanları bir araya getiren kurumlardır. 2004 yılından önce gayri resmi olarak faaliyetlerini sürdüren bu bürolar, günümüzde yasal düzenlemeler çerçevesinde varlıklarını sürdürmeye devam etmektedirler. Kar amacı gütmeleri özel istihdam bürolarını kamu istihdam kurumundan ayıran bir etkendir. Bu bürolar ülkemizde gerek aracılık faaliyetleri, gerekse işgücünü eğitim konusunda önemli bir boşluk doldurmaktadır. Bu boşluğu doldurmak için gerekli olan süreyi minimum seviyeye indirmeye çalışmaktadır. Çalışmanın amacı; istihdamın değişen yapısıyla birlikte ülkemizde iki yasa tasarısıyla reddedilen geçici iş ilişkisini objektif olarak değerlendirmektir. Çalışmada ‘‘Geçici iş ilişkisi’’ kavramı ele alınarak, iş sağlığı ve güvenliği açısından 2004 yılından günümüze kadar geçen zaman diliminde ülkemizde mevcut özel istihdam bürolarına ait veriler incelenmiştir. Aynı zamanda ‘‘kiralık işçi’’ terimi ile birlikte ‘‘güvenceli esneklik’’ kavramına açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Çalışmada ayrıca, Almanya, İngiltere, Fransa ve Hollanda’da özel istihdam bürolarının mevcut durumları ve faaliyetleri ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: