Abstract:

Anlam arayışı, II. Dünya Savaşı'nın da etkisiyle 1950'ler ve 1960'larda ortaya çıkan hümanist, fenomenolojik, varoluşsal kişilik kuramlarında yaygın olarak görülen merkezi bir temadır. Özellikle Carl Rogers, Abraham Maslow, George Kelly ve Rollo May tarafından kişiliğe dair geniş perspektifler sunulmaktadır. Ancak hayatın anlam ve amacı konusunda en çok tanınan isim, yayınladığı çalışmalara ek olarak Logoterapi adında bir psikoterapi tekniği de geliştirmiş olduğu için Victor E. Frankl'dır. Frankl, anlam arayışının temel bir insan eğilimi olduğunu ve insan kişiliğinde en esaslı ve en temel motive edici gücün, içgüdüsel dürtüler ya da öğrenilmiş davranış kalıpları değil, bireyin varoluşunun anlamını keşfetme arzusu olduğunu savunmuştur. Bu çalışmada, kişilik özellikleri ile hayatı anlamlandırma arasında bir ilişki olup olmadığı incelenmektedir. Bu anlamda Kayseri ilinde iki farklı devlet lisesinde öğrenim gören 238 öğrenciden nicel yöntemle veri toplanmıştır. Katılımcıların %65'ini (n=154) erkekler ve geri kalan %35'ini (n=84) kadınlar oluşturmaktadır. Çalışmada kişilik özelliklerinin belirlenmesi için Lee ve Ashton tarafından geliştirilen ve Wasti, Lee, Ashton ve Somer tarafından Türkçeye uyarlanan HEXACO Kişilik Envanteri kullanılmıştır. Hayatın anlam ve amacının belirlenmesinde ise Aydın, Kaya ve Peker tarafından geliştirilen Hayatın Anlam ve Amacı Ölçeği tercih edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel istatistik tekniklerinden ortalama ve standart sapma değerleri; çıkarımsal istatistik tekniklerinden bağımsız gruplar t-testi; Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon tekniği ve Regresyon analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre katılımcılar, Hayatın Anlam ve Amacı faktöründe 3,68 (sd.=0,95); Anlamsızlık ve Amaç Yoksunluğu faktöründe 2,68 (sd.=0,99) ortalamaya sahip olmuşlardır. Kişilik özellikleri açısından en yüksek ortalamayı Duyarlılık (m=2,89; sd.=,68); en düşük ortalamayı ise Dürüstlük-Alçakgönüllülük (m=2,54; sd.=,67) faktörlerinden elde etmişlerdir. t-Testi, Hayatın Anlam ve Amacı'nda kadınların ortalama puanlarının anlamlı olarak daha yüksek olduğunu; kişilik özellikleri açısından ise Dürüstlük-Alçakgönüllülük, Duyarlılık, Dışadönüklük faktörlerinde anlamlılık düzeyinde farklılaşma olduğunu göstermektedir. Korelasyon analizine göre de faktörlerin neredeyse tamamı ilişki içerisindedir. Regresyon analizi sonucuna göre kişilik özelliklerinden Deneyime Açıklık (β=-,23; p=,001), Hayatın Anlam ve Amacındaki varyansın %8'ini açıklamaktadır.

Keywords: