Özet:

Osmanlı Devleti’nin ilk başkenti olan Bursa, ilmi ve ticari bir merkez olmanın yanında yüzyıllarca farklı din ve etnik unsurları bir arada barındırması bakımlardan da önemli bir şehirdir. Halkının büyük çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu şehirde Rum, Ermeni ve Yahudiler de bulunmaktaydı. İçinde önemli miktarda Ermeninin de olduğu gayrimüslimler, Bursa’nın sosyoekonomik hayatının her alanında aktif şekilde yer almışlardır. Müslümanlarla birlikte aynı mahalleleri paylaşmışlar, karşılıklı ziyaret, şahitlik, vekillik ve kefillik gibi komşuluk ilişkilerinde bulunmuşlar, mülk alım satımı, borç alıp-verme gibi her türlü ticarî ve ekonomik faaliyetin içinde yer almışlardır. Şer’iyye sicillerine baktığımızda Rum, Ermeni ve Yahudilerin zorunlu olmadıkları halde evlenme, boşanma, nafaka, miras taksimi gibi aile hukukunu ilgilendiren konularda Osmanlı mahkemelerine başvurarak İslâm Hukuku kurallarına göre muamele görmeyi tercih ettikleri görülmektedir. Ayrıca, ticaret, kilise tamiri, din adamı tayini ve vakıf kurma gibi dinî konularda karşılaştıkları problemlerini de büyük ölçüde şer’i mahkemelerde çözmüşlerdir. Arşivlerde, Bursa’daki Ermenilerin gerek şer’î mahkemelerle olan ilişkilerini gerekse Müslüman veya Yahudilerle olan münasebetlerini gösteren binlerce belge bulunmaktadır. Bu nedenle incelememizin temel kaynağını Bursa Şer’iyye Sicilleri oluşturacaktır. Bursa, the first capital of the state, was one of the most important cities of the Ottoman Empire because, beside the fact that it was cultural and commercial centre, for centuries it accommodated people of many different religious and ethnic

Anahtar Kelimeler: