Abstract:

Abstracten Mâni, anonim Türk halk edebiyatında yaygın olarak görülen bir nazım şeklidir. Türk dünyasının genelinde çeşitli isimler altında görülen mâniler özellikle Anadolu, Balkanlar, Kafkas ve Ortadoğu’da yaşayan Türk toplulukları arasında daha canlıdır. Anonimlik-anonim olma, mânilerin temel özelliklerden birisidir. Bununla birlikte, âşıklık geleneğinde ve yeni Türk edebiyatında mâni şeklinde şiirlere rastlanmaktadır. Dinî-tasavvufî halk edebiyatı (tekke) şairlerinin de mânileri bulunmaktadır. Birçok tekke şairinin, âşıklık geleneği ve anonim kültürden etkilenerek mâni yazdıkları görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, tekke şairlerine ait mânileri muhteva ve şekil açısından ele almaktır. Bu çalışmada; dinî-tasavvufî halk edebiyatı şairlerinin mânileri, âşık ve anonim Türk halk edebiyatı örnekleriyle benzerlik ve farklılıkları açısından karşılaştırılmıştır. Tekke şairlerinin söylediği-yazdığı mânilerin şekil açısından düz mâninin aaba kalıbı ve yedili hece ölçüsüne uygun olduğu görülmektedir. Bu mâniler, cinaslı olmakla birlikte kesik özelliği göstermemekte ve beş mısradan oluşmamaktadır. Çalışmamınız konusu olan mânilerde; ilahî aşk, dört kapı kırk makam, gönülsüz olma, melamet gibi tasavvufî konular işlenmiştir. Bunun yanında, anonim mânilerde olduğu gibi tamamen günlük-sosyal konular ilgili öğüt içerikli mâniler de tespit edilmiştir.

Keywords: