Abstract:

Bu çalışmada sağlık hizmetlerinde önceliklerin belirlenmesi ve öncelik belirleme sürecinde özellikle makro düzeyde rol alan tarafların sağlık hizmetleri öncelikleri, önceliklendirmenin nasıl yapılması gerektiği, önceliklendirmede kullanılacak kriterler ve öncelik belirleme sürecinde rol alması gereken taraflar gibi konulardaki görüşlerini ele almak, bunlar arasındaki farklılıkları belirlemek ve bunların sağlık politikasına yansımalarını incelemek amaçlanmaktadır. Araştırmada amaçlı örneklem (purposeful sampling) yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında 6 milletvekili, 24 bürokrat ve üst düzey yönetici ile 9 sivil toplum örgütü yöneticilerine ulaşılmıştır. Araştırmaya katılanların görüşleri kalitatif araştırma teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. İlgili taraflardan veri toplamak için on iki sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşmeler kullanılmıştır. Görüşme aracından ayrı olarak bireylere 17 hizmet grubu verilerek, bunları birden başlayarak onyediye kadar önceliklendirmeleri istenmiştir. Görüşmelerden elde edilen veriler kalitatif araştırmalarda sıklıkla kullanılan içerik analizi (content analysis) yöntemi ile değerlendirilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar Türkiye için koruyucu sağlık hizmetleri, temel sağlık hizmetleri, ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetleri, bulaşıcı hastalıklarla mücadele, bağışıklama programları (aşılama programları), sağlık eğitimi, kronik hastalıkların erken teşhis ve tedavisi, çevre sağlığı, geriatrik hizmetler gibi alanların öncelikli olması gerektiğini ortaya koymuştur. Enfeksiyon hastalıkları (bulaşıcı hastalıklar), kalp-damar hastalıkları, kanser, trafik kazaları ve doğal afetlerlerden kaynaklanan ölüm ve sakatlanmalar, sıtma, verem, şeker hastalığı, konjenital rahatsızlıklar, ishalli hastalıklar, hepatit, doğum travmaları ve perinatal rahatsızlıklar gibi sağlık sorunları veya hastalıkların koruma, teşhis ve tedavilerinin de öncelikli olması gerektiği anlaşılmıştır. Araştırmaya katılanların öncelikli sağlık hizmetleri hakkındaki görüşleri arasında farklılık bulunmamıştır. Ancak, bazı hastalıklar ve hizmet grupları açısından katılımcıların görüşleri arasında farklılıkların olduğu bulunmuştur. Ayrıca araştırmaya katılanların sağlık hizmetleri öncelikleri ile Türkiye’de mevcut sağlık hizmetleri sunum şekli ve politikaları arasında büyük uyuşmazlıkların olduğu anlaşılmıştır. Bu noktada katılımcılar özellikle temel sağlık hizmetleri, koruyucu sağlık hizmetleri, birinci basamak sağlık hizmetleri, ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetlerine gereken önemin verilmeyip, tedavi edici dolayısı ile ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetlerine daha çok önem verilmesini ve kaynak aktarılmasını eleştirmişlerdir.

Keywords: