Özet:

Özet Cumhuriyet dönemi akademik İslâm hukuku araştırmaları, Osmanlı Devleti’nin yıkılmasıyla inkıtaya uğrayan taklid, telfik ve ijtihad sürecinin bir şekilde devamıdır. Yetmişlerde ortaya çıkmaya başlayan akademik araştırmalar seksenlerde gelişme gösterip doksanlarda bir yoğunluk kazanmıştır. Fürû fıkıh, Türk pozitif hukukuna paralel olarak kara Avrupası hukuk sistemi formatında üretildi. Usûl-i fıkıh tartışmaları ictihad kavramı üzerinden yürütüldü. Bütün bu yaklaşımlarda, genelde İslâmî araştırmalara özelde İslâm hukuku araştırmalarına damgasını vuran süreklilik ile değişim arasındaki gerilim olmuştur. Aslında herkes değişimi kaçınılmaz görmektedir. Fakat temel soru, kimliği koruyarak değişimin nasıl başarılabileceğidir. Gelenek, İslâmî kimliğin temel bir unsuru olduğundan, hiçkimse radikal bir kopuştan yana değildir. Tabiatiyle geleneğe yaklaşım tarzı ayrışmada belirleyici rol oynamaktadır. Bir yanda geleneğin sadece ruhuna sadık kalmayı yeterli bulan modernist yaklaşımlar vardır. Tabii bu, gelenekten irtibatı koparmak kadar tehlikeli algılanmıştır. Diğer yanda ise gerçek muhtevası açığa çıkarılıp bütün imkânları yeterince tüketilmeden gelenek hakkında olumsuz karar verildiği iddiası var. Teori ile pratik arasındaki karmaşa ve İslâm dünyasının içinde bulunduğu perişan durum mevcut yaklaşım ve iddia sahiplerini konumları hakkında tereddüte sevketmektedir. Anahtar Kelimeler: Türkiye, İslâm hukuku, ictihad, tahric, telfik, Mecelle. Abstract Academic Islamic legal studies of Republican period are somehow the resumption of a taqlidtalfiq-ijtihad process that ceased with the decline of Ottoman Empire. Academic studies began to come out in 1970s, improved in 1980s, and got intensed in 1990s. Legal dimension of fiqh was mostly articulated in style of legal system of continental Europe benefiting from Turkish positive law and the modern Arabic legal classics. Debates on usûl al-fiqh have been carried out mostly through the concept of ijtihad. In all these approaches, it’s the tension between continuity and change that imprints on Islamic studies in general and Islamic legal studies in particular in Turkey. Indeed, everybody agrees that change is indispensable. But, the main question is how to cope with change keeping one’s identity. Since the tradition is deemed a main constituent of Muslim identity, nobody accepts a radical departure from tradition. Therefore, the manner of dealing with the tradition distinguishes the community one from another. On one side, there are modernist voices that find it enough to keep in contact with tradition in the level of spirit. This approach is conceived as dangerous, as to lead to cutting off the relation with the tradition. On the other side, there are voices that question whether we have really exhausted the potentiality of the tradition in order to give a negative verdict about it. Can we say that the tradition is really outdated without having extracted its true content? Neither side feels safe with its position due to the misery of Muslim world, and the apparent contradiction between theory and practice. Key Words: Turkey, Islamic law, ijtihad, takhrij, talfiq, Majalla.

Anahtar Kelimeler: