Özet:

20. yüzyılın sonuyla birlikte hızlı bir gelişim gösteren kentsel dönüşüm süreci, Türkiye’nin deneyimlemekte olduğu sorunların başında gelmektedir. Uzun yıllar boyunca çeşitli yasal ve yönetsel yaptırımlarla yönlendirilen bu süreç, tarihi kentsel alanların olumsuz yönde etkilenmesine neden olmaktadır. Belirtilen uygunsuz müdahalelere zemin oluşturan yaptırımlardan biri de 2005 yılında kabul edilen 5366 Sayılı “Yıpranan Tarihî ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun”dur. Kısaca “Yenileme Kanunu” adıyla anılan bu kanun, sit alanı olarak korunan nitelikli kentsel dokularda geri döndürülmesi güç, hatta imkansız kayıplara sebebiyet vermektedir. Bu çalışmanın amacı, üstün evrensel nitelikleri dolayısıyla İstanbul’un Tarihi Yarımada’sı içerisinde belirlenen dört adet dünya miras alanından biri olan “Kara Surları Koruma Alanı”nın deneyimlediği kentsel dönüşümü 5366 Sayılı Kanun çerçevesinde değerlendirmektir. Belirtilen değerlendirme, uluslararası ölçekte korunan bir kültür varlığı olan “Kara Surları Dünya Miras Alanı” dahilinde 5366 Sayılı Kanun kapsamında belirlenen altı adet yenileme alanından en büyüğü olan “Zeytinburnu Kültür Vadisi Projesi” üzerinden yapılmıştır. Makale kapsamında ilk olarak Zeytinburnu’nun kısa tarihçesi ile bölgenin sahip olduğu değerler aktarılmıştır. Ardından, 5366 Sayılı Kanun’un alan üzerindeki mekânsal etkileri; amaç, kapsam ve içerik bakımından tanıtılan “Zeytinburnu Kültür Vadisi Projesi” aracılığıyla vurgulanmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise 13 yıldır yürürlükte olan 5366 Sayılı ‘Yeni’leme Kanunu’nun korunması gerekli kültür varlıkları üzerindeki etkileri uluslararası geçerliliğe sahip belgeler ışığında koruma bakış açısı ile yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: