Özet:

Çalışmada Türkler ve Araplar arasındaki tarihsel ilişkilerden yola çıkılarak, iki toplum arasındaki dil alışverişi incelenmiştir. Arapça ve Türkçe arasında tercüme faaliyetleri tarihin farklı dönemlerinde çeşitli gerekçelerle yoğunlaştığı görülmektedir. İki dil arasındaki tercüme faaliyetlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi her iki toplum açısından önemli görülmektedir. Nitekim tercümenin bir toplumun düşünce yapısının bir diğerine aktarılmasında yadsınamaz bir rolü bulunmaktadır. Makalede, tercüme faaliyetlerinin Osmanlı dönemindeki durumu ele alındığı gibi günümüze kadar olan süreç de incelenmiştir. Tercüme edilme potansiyeli bulunan materyallerin değerlendirmesinin yanında tercümede karşılaşılan problemlerin ele alındığı çalışmada, nasıl bir tercüme metodu izlenmesi gerektiği hususunda çözüm önerileri de sunulmaya gayret edilmiştir. Tarihsel süreç incelendiğinde genel itibarıyla iki dil arasındaki tercüme faaliyetlerinin dinî ve siyasi gayelerle olduğu anlaşılmaktaysa da bunun yanında ticari ve askerî hedeflerle yapılan tercümelerin de ön plana çıktığı söylenebilir. Araştırma neticesinde Türklerin İslam’a girişinden günümüze kadar olan süreçte Türkçeden Arapçaya çok zengin bir çeviri mirası bırakıldığı net bir şekilde görülmektedir. Bu çevirilerin daha çok dinî alanda yoğunlaştığı anlaşılmaktadır. Buna mukabil olarak Türkçeden Arapçaya yapılan tercümelerin tarihinin çok eskiye gitmediği, geçtiğimiz yüzyılda sistematik hâle geldiği görülmektedir. Yapılan tercümelerin daha çok edebiyat türü eserleri kapsadığı anlaşılmaktadır. Bununla beraber son dönemde Türkçeden Arapçaya yapılan tercümelerin sayısında gözle görülür bir artış olduğunun da altı çizilmelidir. Makalenin sonuç kısmında iki dil arasındaki tercüme faaliyetlerinin daha sağlıklı bir zeminde ilerlemesi için çeşitli tespitlere yer verilmiştir. Bunlardan ön plana çıkanları şunlardır: İki dil arasındaki ortak noktaların pekiştirilmesi, tercümelerin her iki dilde de birbirine yakın bir oranda yapılması, yapılan çevirilerde özellikle akademik çalışmalara öncelik verilmesi. Son olarak tercüme faaliyetlerinin artırılması imkânı açısından, Arapça bilen Türk akademisyenlerin sayısının azımsanmayacak bir düzeyde olduğu, buna mukabil Türkçe bilen Arap öğrenci sayısının son dönemde ciddi artış gösterdiği değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler: