Özet:

Kıraat, hadis ve siyer gibi çeşitli ilim dallarında telifleriyle öne çıkan el-Kastallânî, 851-923/1448-1517 yılları arasında, ilmî faaliyetlerin desteklendiği, huzur ve sükûnun hakim olduğu bir dönemde Mısır'da yaşamıştır. O, eserleri ve fikirleriyle kendinden sonraki dönemlerde etkili olmayı başarmıştır. Nitekim İrşâdü's-sârî, el-Mevâhibü'l-ledünniye ve Letâifü'l-işârât li fünûni'l-kıraat adlı eserleri insanlar tarafından rağbet görmüş ve bir çok çalışmaya kaynaklık etmiştir. Kendisinden önceki dönemde kıraatle ilgili telif edilmiş eserlerin çoğunu inceleme imkanı bulan müellif, kıraat alanında yeni eser telif etmeyi düşünmüştür. Bunun için kıraat ilminin faydalı yönlerini ihtiva edecek olan bu esere Letâifü'l-işârât li fünûni'l-kıraat adını vermiştir. Eserde kendisinden kısa bir süre önce yaşamış olan İbnü'l-Cezerî'nin en-Neşr fi'l-kıraati'l-‘aşr adlı eserinde takip ettiği metodu benimsemiş ve kıraatlerle ilgili pek çok bilgiyi de bu eserden nakletmiştir.        Müellifin bu eseri telif etmedeki amacı kıraat ilmine dair öncekilerden nakledilen bilgileri bir araya toplamak ve kıraat ilmindeki kapalılıkları çözmektir. Bu amaçla, eserde sahih ve şaz kıraatler bir arada ele alınmış, on dört kıraat imamına nispet edilen farklı okuyuşlar incelenmiştir. İlkin yedi mütevatir kıraat, sonra meşhur üç kıraat, daha sonra da dört şaz kıraat zikredilmiştir. Müellif, kıraatlerin kabulünde sahih isnadın, Arap dil kurallarına ve Mushaf hattına uygunluğun şart olduğunu belirtmiştir. Bu şartları taşımayan kıraatlerin reddedilmesi gerektiğini söylemiştir. Bu üç şarta sahip olan kıraatlerin eleştirilmesini ve reddedilmesini ise haddi aşmak olarak değerlendirmiştir. Bu yüzden dil bilginleri tarafından bazı kıraat imamlarına yöneltilen eleştirilere karşı çıkmış ve onları yeni bir şey icat etmiş gibi davranmakla suçlamıştır. Sahih rivayetle nakledilen bütün kıraatlerin bir yönden de olsa dilin kullanım alanında olduğunu ifade etmiştir. Dil bilginlerinin kıraatlere yönelik eleştirilerinin, kendi eksik bilgilerinden ve dilde uyguladıkları kıyas yöntemini kıraatlere de uygulamalarından kaynaklandığını ifade etmiştir.        X. Asırda telif edilmiş bu eserin dünyanın değişik kütüphanelerinde 29 el yazma nüshası bulunmaktadır. Eser 1972 yılında Mısır'da, 2013 yılında Medine'de tahkik edilmiştir. Mısır'da yapılan tahkikte aynı ülkede bulunan dört nüshası, Medine'de yapılan tahkikte ise dünyanın değişik kütüphanelerindeki 15 nüshası incelenmiştir. Çalışmamızda bu eseri, genel özellikleri ve kıraat ilmindeki yeri bakımından incelemeyi ve tanıtmayı hedefliyoruz.

Anahtar Kelimeler: