Abstract:

Türkiye dünya örneklerini ve kendi özgün koşullarını dikkate alarak Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemini kabul etmiştir. Anayasal düzeyde kabul edilen bu modelin uygulanması için önümüzdeki süreçte uyum yasalarının çıkartılması ve akabinde seçim yapılması söz konusudur. Türkiye’ ye özgü bir Başkanlık modeli olan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin kamu yönetimine uyarlanması sürecinde, yönetimin önemli bir unsuru olan yönetsel denetim sisteminin yeniden yapılanması gündeme gelecektir. Diğer bir deyişle Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine uygun bir yönetsel denetim sistemi kurgulanması gerekmektedir. Türkiye’ de yönetsel denetimin tarihini Osmanlı döneminden başlatmak gerekir. Zira günümüzde halen başat yönetsel denetim birimleri olan teftiş kurullarının Tanzimat döneminden itibaren oluşturulduğu görülmektedir.  Tanzimat döneminde başlayan yenileşme sürecinde Divan-ı Hümayun kaldırılarak yerine vekâletler oluşturulmuş ve vekâletler bünyesinde de teftiş kurulları kurulmuştur. Cumhuriyet döneminde Osmanlı döneminden devralınan bu miras 2004 yılına kadar geliştirilerek devam ettirilmiştir. 2004 sonrası süreçte teftiş kurulu modelinde kısmi değişiklikler yapılmış ve iç denetim birimleri kurulmuştur.  Öte yandan 1940’ lı yıllardan itibaren kamu yönetsel denetim sistemi, kamu yönetimini inceleyen uzman veya kurumlar tarafından tetkik edilmiştir. Bu çerçevede denetim birimlerinin yapılanmasından işleyişine, denetim elemanlarının işe alınmasından yetiştirilmesine, denetimin yönetimine, denetim yaklaşımına kadar geniş bir yelpazede sorunlar algılanarak çözüm yolları önerildiği görülmektedir. Zamanımızda da bu sorunların pek çoğunun mevcut olduğu gözlemlenmektedir. Bu çerçeve içerisinde makalemizde, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin oluşturulmasında olduğu gibi dünya örnekleri ve Türkiye’nin özgün koşulları göz önünde bulundurularak, birikmiş sorunları çözen, daha başarılı bir kamu yönetimi oluşmasına katkı yapan ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine uygun bir denetim sisteminin kurulabilmesi için önerilerde bulunulmaktadır.

Keywords: