Abstract:

Rüyalar subjektif veriler sunduğu için İslamî bir hükümde delil niteliği taşımazlar. Bununla birlikte rüyalar, yaşanılan toplumun inancı, düşünme biçimi, tartışma konuları, beklentileri gibi unsurları yansıtabilme özelliklerinden dolayı araştırmacılara kıymetli veriler sunabilirler. İbn Ebi’d-Dünyâ’nın Kitâbü’l-Menâmât adlı eserine bu açıdan yaklaşıldığında müellifin mensubu olduğu ilmî geleneğin düşünce yapısı hakkında fikirler veren çok sayıda rüyanın kaydedildiği görülür. Eserde rüyaların zikredilmeye değer bulunarak senedli rivayet edilmesi, söz konusu malzemenin nesilden nesile ilim meclislerinde müzakere edilerek ve ilmî tenkit süzgecinden geçirilerek günümüze intikal ettiğini, dolayısıyla ehl-i hadisin fikriyatıyla uyumlu mesajlar içerdiğini söyleme imkanını bizlere verir. Bu araştırmada eserdeki rüyaların bu özelliğine istinâden rüya içerikli rivayetlere yansıyan ehl-i hadisin düşüncelerini ortaya koymak ve değerlendirmek amaçlanmaktadır. Ayrıca bu araştırma sayesinde, eseri sadece bir zühd ve ahlak kitabı olarak gören yaklaşımın yanlışlığının görüleceği ve rüya muhtevalı eserlerin yansıttıkları düşünceler açısından kıymetlerinin daha da belirginleşeceği düşünülmektedir.

Keywords: