Özet:

Amacı Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı anlatımlarında kullandıkları sözcükleri Türkçe ya da yabancı kökenli olmaları bağlamında değerlendirebilmek olan çalışmanın problem tümcesi “Türkçe öğretmenliği son sınıf öğrencilerinin sözcük kullanımında Türkçe kökenli olanları seçme/ seçmeme oranları nedir?” olarak belirlenmiştir. Bu araştırma, üretilmiş bir yapı üzerinde tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. Var olan bir durumu, var olduğu hâliyle betimlemeyi amaçlayan bu yaklaşımda, incelenecek sınav kâğıtlarının dilsel bütünlüğü içinde yer alan yabancı kökenli (doğu-batı) sözcükler ile Türkçe kökenli sözcükle ele alınmıştır. Tarama modeline dayalı bu çalışmanın veri kaynağı, 2011-2012 eğitim-öğretim yılında İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği Anabilim Dalının 4. sınıfında öğrenim gören 1. öğretimden 25 ve 2. öğretimden 25 olmak üzere toplam 50 öğretmen adayının “Tiyatro ve Drama Uygulamaları” dersinin dönem sonu sınav sorularına verdikleri yazılı yanıtlardır. Kâğıtlarda toplam 4 açık uçlu soru yer almaktadır. 50 öğrencinin 4 soruya verdikleri yanıtlar incelenmiştir. Çalışmada, kaynak olarak “TDK Türkçe Sözlük” (TDK 2005) temel alınmıştır. Kâğıtlar, “içerik çözümlemesi” yöntemiyle incelenmiştir. İncelenen 50 sınav kâğıdında yaklaşık 13.130 sözcük belirlenmiştir. Bu sözcüklerin yaklaşık 4000’i terim olarak nitelendirilmiştir. 9130 sözcük Türk Dil Kurumunun (2005) Türkçe Sözlüğüne bağlı kalınarak yabancı kökenli, Türkçe kökenli başlıklarında sınıflandırılmıştır. Yukarıdaki tabloda 9130 sözcükten yabancı kökenli olanlar sunulmuş ve bu sözcüklerin kullanım sıklıkları verilmiştir. “Eser” sözcüğü en sık yinelenen yabancı kökenli sözcüktür. 50 Türkçe öğretmeni adayının 4 sınav sorusuna verdiği yanıtların incelendiği çalışmada belirlenen yabancı sözcüklerin %67’si (f:137) Arapça, %24’ü (f:48) Fransızca, %6’sı (f:12) Farsça, %1.5’u (f: 3) İtalyanca, %1’i (f: 2) İngilizce, %0.5’i (f:1) Rumcadır. Belirlenen yabancı kökenli sözcüklerin 149’u Doğu kökenli yabancı sözcüktür, 54’ü ise Batı kökenli yabancı sözcüktür. Bu bağlamda Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı anlatımda kullandıkları sözcüklerin %12’si yabancı kökenli sözcüklerden oluşmuştur. Belirlenen yabancı kökenli sözcüklerin 157’sinin Türkçe karşılığı Türk Dil Kurumunun (2005) Türkçe Sözlüğünde öneri olarak sunulmuştur; ancak bu sözcüklerin 46’sına Türk Dil Kurumunun (2005) Türkçe Sözlüğünde herhangi bir karşılık önerilmemiştir.

Anahtar Kelimeler: