Abstract:

Geçmişten günümüze Türkler hakim oldukları coğrafyalarda kendi kültürlerini, bulundukları coğrafyanın kültürü ile harmanlayarak, kendi sanat anlayışlarını geliştirmişlerdir. Bu kültürel birikimlerini, gelecek kuşaklara aktarmak için yazıyı, bezemeyi, kısacası sanatı kullanmışlardır. Sanat bir kitabın bünyesinde cilt, ebru, hat, minyatür, tezhip olarak vücut bulmuştur. Tezhip Orta Asyadan günümüze kadar gelen Türk sanatlarındandır. Türklerin ilime verdikleri önem onların kitap sanatlarına yansımıştır. Türklerin İslamiyet’i seçmeleri ve kutsal kitabı süslemeleri de tezhip sanatında ilerlemelerini sağlamıştır. Bu araştırmada Diyanet İşleri Başkanlığı Merkez Kütüphanesinde korunan Klasik döneme ait oldukları düşünülen üç adet 000645, 000071, 000059 envanter numaralı Kurân-ı Kerîmin tezhipleri incelenmiştir. Eserlerin görselleri dijital ortamda yapılan arşiv taramasından elde edilmiş ve ayrıca eserler bulundukları kütüphanede yerinde incelemeye tabi tutulmuştur. İstinsah tarihi belli olmayan yazma eserlerin işçilik, motif, kompozisyon, üslupsal özelliklerine bakılarak tezhiplerinin hangi döneme ait olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Bulgulara göre çalışmada incelenen Kur’an süslemelerinin Klasik dönem tezyinat özelliklerini taşıdığı düşünülmektedir. Çalışmada incelenen yazma eserlerin tezhiplerinin detaylı çizimlerle ve yazılı olarak kayıt altına alınması, Türk sanatı ile ilgili çalışma yapan araştırmacılara kaynak oluşturması ve gelecek nesillere aktarılması hedeflenmiştir.

Keywords: