Abstract:

Korku, insanların dış dünyaya karşı bir tehdit algıladığında ortaya çıkan ve endişe veren bir duygudur. Her insanda çeşitli sebeplerden ötürü meydana gelen korku, insanların göremediği, dokunamadığı ancak tehdit olarak algıladığı tabiatüstü varlıklar karşısında da ortaya çıkar. Genellikle kötü ruhlar olarak kabul edilen bu varlıklardan insanlar korkmuş ve kendilerini onlardan korumaya çalışmıştır. Bu kötü ruhlardan korunmak isteyen insanlar, İslamiyet öncesi dönemde şamanlara başvururken, İslamiyet’in kabulünden sonra hoca, cinci, üfürükçü gibi kişilere başvurmuştur. Cinlerin de kendi yaşadıkları dünyada gezdiğini düşünen insanlar, adlarını andıklarında onların her an yanına geleceklerine inanırlar. Bu yüzden cin adını anmak yerine üçler, iyi saatte olsunlar, dışarşerli gibi çeşitli takma adlar kullanarak bu durumu engellemeye çalışır. Bunun yanı sıra insani vasıflar taşıdığı düşünülen cinlerin bu dünyada mezarlıklar, harabeler, ıssız yer gibi bazı yerleri sahiplendiğine de inanılır. Cinlerin sahibi olduğuna inanılan bu mekânlarsa tekinsiz mekân olarak nitelendirilir. İnsanlar bu tekinsiz mekânlardan geçmemeye, oralarda bulunmamaya özen gösterir. Ayrıca insanların bilerek veya bilmeyerek cinlere zarar verdiğinde (yakmak, ezmek vb.) bunun cinleri kızdıracağına ve kızan cinlerin insanları cezalandırmak isteyeceğine inanılır. Halk anlatılarında ve inanışlarında cinlerle temas ettiği düşünülen insanlarda görülen fiziksel ya da ruhsal değişikliklerin cin çarpması olarak adlandırıldığı görülür. Bu çalışmada Anadolu sahası halk anlatıları içerisinden örneklem yöntemiyle seçilen metinler aracılığıyla cinlerin, insanları neden ve nasıl çarptığı açıklanması amaçlanmıştır.

Keywords: