Özet:

Bu makalede, Avrupa Merkez Bankasz 'nm (AMBY parasal biitiinle$me r;en;evesinde rolii ve ortak para politikasz ele ahnmz$tzr. Ortak para politikaszmn ana hedefi fiyat istikrarzm saglamaktadzr. Bunun giivencesi de AMB'nin ekonomik ve politik bagzmszzhgzdzr. AMB fiyat istikrarzm gen;ekle$tirmede r;e$itli para politikasz arar;larmdan yararlamr ve bu arar;larm kullammmda tamamzyla serbesttir. Bu durum, uygulanan para politikasmm kredibilitesi ir;in de ger;erlidir. Maastricht Antla$masz'yla varzlan uzla$ma sonucu Avrupa Birligi szmrlarz ir;inde parasal birlige I Ocak I999 tarihi itibariyle ger;ilmi$ bulunmaktadzr. Maastricht uyum kriterlerini yerine getirdigi belirlenen II Birlik iiyesi arasmda gerr;ekle$en parasal biitiinle$meyle birlikte tek para uygulamasz da fiilen i$lerlik kazanmz$flr. Birligin ortak parasz Euro2 I Ocak 2002' den itibaren banknot ve madeni para cinsinden piyasada tedaviil gormeye ba$lamz$fzr. 28 $ubat 2002 itibariyle de biitiin ulusal paralar tedaviilden kalkarken, tiim varhklar Euro cinsinden i$lem gorecektir. Birlik ir;erisinde para politikaszmn diizenlenmesinden ve yiiriitiilmesinden biitiiniiyle AMB sorumlu tutulmu$tUr. I Ocak I998 'de kuru/an AMB, Birlik iiyesi I5 iilkenin ulusal merkez bankalarzyla birlikte Avrupa Merkez Bankalarz Sistemini (AMBS) olu$turmaktadzr. Euro sistemi, AMB 'nin karar alma organ/an olan Yiiriitme Kurulu ve Yonetim Konseyi tarafindan yonetilmektedir. Yiiriitme Kurulu en iist karar orgamdzr. AMB 'nin Ba$kam, Ba$kan Yardzmczsz ve dart iiyeden olu$an Yiiriitme Kurulu, Yonetim Konseyi 'nin aldzgz kararlara gore para politikaszmn fiilen uygulayzczsz sorumlulugunu ta$zmaktadzr. Yonetim Konseyi ise Yiiriitme Kurulu 'nun iiyeleri ile Euro bolgesine dahil II iiye iilkenin merkez bankalanmnguvernorlerinden olu$maktadzr. Yonetim Konseyi 'nin oncelikli gorevi ortak para politikasmm hazzrlanmasma ve uygulanmasma rehberlik yapmaszdzr. AMB 'nin ii{:iincii karar alma orgam Gene! Konsey 'dir. Bu organ AMB Ba$kam, Ba$kan Yardzmczsz ve AB iiyesi iilkelerin ulusal merkez bankalarm ba$kanlarmdan biraraya gelmektedir. Euro alamna dahil olmayan iiye iilkelere ili$kin uyum kriterleri ile ilgili raporlarz hazzrlamak Gene! Konseyin oncelikli gorevidir. Yonetim Konseyi iiyelerinin her biri oy kullanma hakkma sahiptir. Avrupa Birligi Konseyi 'nin Ba$kam ve Avrupa Komisyonu iiyeleri toplantzlara katzlabilmekte, ancak oy kullanma haklarz bulunmamaktadzr. Para politikaszyla ilgili olanlar da dahil, tiim kararlarm almmasmda salt {:ogunlugun oyu aranmaktadzr. Ancak, ulusal merkez bankalarla ilgili konular i{:in kullamlan oylarda ise, her ulusal merkez bankamn, AMB 'nin sermayesindeki payz dikkate almmaktadzr. Maastricht Anla$masz 'mn baglayzcz kararz olarak AMB'nin asli gorevini fiyat istikrarzmn saglanmaszm olu$turuyor. Nitekim AMB yasasmm 2. maddesi bu gorevi a{:zk bir bi{:imde tammlzyor. "AMB 'nin asli gorevi fiyat istikrarzmn saglanmasz olup, Banka, bu gorevi . a{:zk pazar ekonomisi prensiplerine gore yerine getirecektir ". Maastricht Anla$masz 'nm 107. ve AMBS yasasmm 7. maddesi, AMB 'na, ulusal Merkez Bankalarma ve tiim karar alma organlarzna gorevlerini yerine getirmede ve kararlarzm uygulamada gerekli olan bagzmszzlzgz saglzyor. Bu bagzmszzlzk sayesinde hi9birinin, iiye iilkelerin hiikiimetlerinden, Avrupa Birligi 'nin herhangi bir kurumundan ya da bir orgamndan direktif almasz soz konusu degildir. Yasayla giivence altzna alznmz$ olan bu bagzmszzlzkla, AMB her tiirlii politik tasarruftan ve niifuzdan izole olmu$ durumdadzr. Alman Merkez Bankasz BundesbanK ornek almarak yapzlandmlan AMB, para politikaszmn yiiriitiilmesine gerekli kredibiliteyi de saglamayz umuyor. Ger{:ekten de kredibilitenin yiiksek o/masz, para politikaszmn ba$arlSl i{:in bir onkO$Ul sayzlzyor. Bu bakzmdan hem saygmlzgm hem de kredibilitenin tesisi biiyiik onem ta$zyor. Bu baglamda, AMB 'nin kamuoyuna kar$z da sorumlulugu one 9zkzyor. Nitekim, Bankamn, para politikasma ili$kin her tasarrufunun kamuoyuna ivedi bi9imde ve net olarak a9zklanmasz hiikme baglanmz$ bulunuyor. AMBS 'nin 15. maddesine gore: AMB 'nin Euro sisteminin finansal durumunu yansztacak haftalzk bir biilten, Euro sisteminin faaliyetlerine ili$kin ii9 aylzk bir rapor ve Euro sisteminin para politikaszyla ilgili olarak da yzllzk bir rapor yaymlamasz zorunludur.