Özet:

Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde devlet malını zimmetine geçirenler ve isyan edenlerin malları cezai müeyyide olarak müsadere edilirken bu durum XVI.yüzyıldan itibaren azl edilen veya vefat eden tüm bürokratlara şamil genel bir uygulama halini almıştır. Az ya da çok devlette görev yapan kimselerin malları vefat veya azlinden sonra müsadere edilerek satılırak hazineye gelir kaydedilirdi. Şam Valisi Topal Vezir Yusuf Paşa Osmanlı sarayında idari ve askeri kadroların insan kaynağı statüsünde olan enderunda eğitim görmüş, buradaki en yüksek kademe olan has odaya kadar çıkmış ve sonra çakırbaşılığa yükselmiştir. Buradan taşra görevine çıkarak mutasarrıf olmuş ve Anadolu’daki eşkıyanın temizlenmesi için müfettişlik görevi kendisine tevcih edilmiştir. XVII.yüzyıl son yıllarında Rakka’dan başlayarak vefat ettiği 1716 yılına kadar bir çok eyaletin valiliğini yapmış ve hatta bazılarına ikinci defa tayin edilmiştir. Bütün Osmanlı bürokratlarında olduğu gibi Topal Yusuf Paşa’nın vefat ile birlikte rutin olarak mallarının müsaderesi için İstanbul’dan ferman gönderilmiştir. Paşa’nın Şam’da bulunan emval ve eşyasının mevcudu görevliler tarafından sayım yapılarak tespit edilmiştir. Bunların bir kısmının İstanbul’da bir kısmının Şam’da açık arttırma usulü ile satışı yapılmıştır. Muhallefatının bir kısmı hac yolu ihtiyaçları için Şam valisi İbrahim Paşa’ya teslim edilirken diğerleri hazineye gönderilmiştir. Çalışmamızda bir Osmanlı bürokratı olan Topal Yusuf Paşa’nın emval ve eşyalarının müsadere ve satış süreci ele alınacaktır. Bununla birlikte bir bürokratın mallarının çeşitliliği de değerlendirilmiş olacaktır. Ayrıca bu değerlendirme hem paşayı tanıma hem de dönemin iktisadî, sosyal ve kültürel özelliklerini de analiz etme açısından önem arz etmektedir. Bütün bunlar Osmanlı Arşivindeki defter ve belgelerden ve döneme ait kroniklerden istifade edilerek hazırlanacaktır.

Anahtar Kelimeler: