Görüntüleme
3
Gazâli, “Cennete Götüren Âbidler Yolu” isimli eserinde, ibadetin makbul olmasını yedi engelin aşılmasına bağlamıştır. Bahsettiği yedi engel, aynı zamanda nefs mertebelerini ve modern psikolojide dillendirilen bazı kavramları akla getirir. Gazâli’ye göre ilk engel, ilimdir. Mümin ibadet edeceği varlıkla ilgili akâid ve fıkıh bilgisine sahip olmalı, adı geçen ilimleri anlayabilmek için kalp ve fiillerini de tanımalıdır. Bu aşamadan sonra ikinci engel şükürdür ki mümin ancak nimetin şükrünü eda edebilirse ibadetine anlam katabilir. Bu engel de aşıldıktan sonra üçüncü aşamada dünya, toplum, nefis ve şeytan engelleriyle karşılaşır. Özellikle nefsin göz, kulak, dil ve kalp yoluyla sebep olacağı sıkıntılardan ve gıybet, tûl-i emel, ucb, acelecilik, haset, kibir ve harama bulaşma gibi kötülüklerden ihlas ve samimiyet, ahlak ve akıl sayesinde uzak durmayı tavsiye eder. Bu uğurda kötülükten uzak kalmayı ictinabi, iyilik yapmayı iktisabi ibadet olarak tanımlar. Bu evreyi de geçtikten sonra afetler olarak tanımladığı rızık, tehlikeli düşünceler, kaza, sıkıntı ve musibetler geçidine ulaşıldığını belirtir. Bu aşamada işleri Allah’a havaleyi, ibadete sabrı ve ibadetle sabrı öğütler. Bir sonraki aşama olan beşinci evreye geçildiğinde problemleri aşma basamağına gelindiğini, bu noktada ölümü, kabri, kıyamet ve ahireti hatırlayarak havf ve reca yani korku ile ümit arasında tutum ve davranış geliştirmek gerektiğini belirtir. Altıncı aşamada ise mümini ihlasın terki, riya ve ucb (kendini beğenme) gibi gizli tehlikelerin beklediğini söyler ki adı geçen tehlikelere karşı tedbirli olmak için yine ihlaslı olmayı ve başarıyı Allahtan bilmeyi nasihat eder. Son aşamada hamd ve şükrün gerekliliğini, gerçek hamd ve şükür sahibinin nimet ehli olduğunu, hamd ve şükrün nimeti kalıcı hale getirdiğini, ibadette bulunma ve kötülüklerden kaçmanın da bir nevi şükür olduğunu dile getirir. Tüm aşamaları tamamlamayı başaran her müminin, ibadetinin makbul olduğunu hissedeceğini hem dünyada hem de ahirette başarısının karşılığını alacağını söyler. Bir nevi ibadetle nefis terbiyesini ya da nefis terbiyesinin ibadet olduğunu izah eden Gazâli’nin anlatım biçimi, hayatın anlamı, diğerkamlık, kaygı bozukluğuna karşı tedbirler, yalnızlık ve yalıtılmışlık duygusu ve önlemleri, sorumluluk, ölüm anksiyeteleri ve önlemleri, başa çıkma, narsisizmle mücadele, duygu durum bozukluklarına karşı önlemler, dini yönelim gibi pek çok psikolojik kavramı çağrıştırmaktadır. Bu da İslam kültüründe psikoloji bilimi kavramsal gelişimini tamamlamadan önce var olan ve psikolojiyi besleyecek çok değerli kaynakların bulunduğunu kanıtlamaktadır.
Ghazali, in his work titled "The Path of the Worshipers That Leads to Heaven", attributes the acceptance of worship to the overcoming of seven obstacles. The seven obstacles he mentions also bring to mind the levels of the soul and some concepts expressed in modern psychology. According to Ghazali, the first obstacle is science. A believer should have knowledge of creed and fiqh about the being he will worship, and should know his heart and actions in order to understand the sciences mentioned above. After this stage, the second obstacle is gratitude, which means that the believer can only add meaning to his worship if he can give thanks for the blessing. After this obstacle is overcome, in the third stage, the world encounters the obstacles of the society, the soul and the devil. In particular, he advises to stay away from the troubles that the soul may cause through eyes, ears, tongue and heart, and from evils such as backbiting, “tul-i-emel”, ubb, haste, envy, arrogance and contagion with haram, by means of sincerity and sincerity, morality and reason. For this reason, he defines staying away from evil as necessary and doing good as acquisitive worship. He states that after passing this stage, the passage of sustenance, dangerous thoughts, accidents, troubles and misfortunes, which he defines as disasters, has been reached. At this stage, he advises transferring affairs to Allah, patience in worship, and patience through worship. He states that when the next stage, the fifth stage, is passed, the step of overcoming the problems has been reached, and at this point, it is necessary to develop an attitude and behavior between havf and reca, that is, fear and hope, by remembering death, grave, doomsday and the hereafter. In the sixth stage, he says that hidden dangers such as abandonment of sincerity, hypocrisy and ugliness (self-conceit) await the believer, and he advises being sincere and knowing success from Allah in order to be cautious against the aforementioned dangers. At the last stage, he states that the necessity of praise and gratitude, the owner of true praise and gratitude is the owner of blessings, that praise and gratitude make the blessing permanent, and praying and avoiding evil is a kind of gratitude. He says that every believer who succeeds in completing all the stages will feel that his worship is acceptable, and that he will be rewarded for his success both in this world and in the hereafter. Ghazali's expression style, which explains the self-development or self-development is worship in a way, the meaning of life, altruism, measures against anxiety disorder, loneliness and isolation feeling and measures, responsibility, death anxiety and precautions, coping, struggle against narcissism, emotion. It evokes many psychological concepts such as measures against mood disorders and religious orientation. This proves that there are invaluable resources to feed psychology in Islamic culture before the science of psychology completes its conceptual development.
Alan : Güzel Sanatlar; İlahiyat; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
