Abstract:

Mükelleflerin vergisel yükümlülüklerini, vergi kanun ve düzenlemelerine uygun olarak tam ve zamanında yerine getirmeleri vergi uyumu olarak adlandırılmaktadır. Vergi uyumu konusunda yapılan çalışmalarda genel olarak anket yöntemi, resmi veri yöntemi ve deneysel yöntem olmak üzere üç yöntem kullanılmaktadır. Uluslararası literatürde her üç yöntemden ülkemizde ise daha çok anket yönteminden yararlanıldığı dikkat çekmektedir. Laboratuvar deneylerinde bireylerin davranışları doğrudan gözlemlenebildiğinden son yıllarda deneysel çalışmaların sayısı artmıştır. Vergi uyumu konusunda yapılan deneysel çalışmalarda elde edilen bulgular, mevcut kamusal politikalara yön verici ya da yeni politikalara yol açıcı nitelikte olabileceği gibi teorik ve pratik uygulamaların sınanmasına da yardımcı olabilmektedir. Vergi uyumu konusunda ülkemizde ve yurtdışında kapsamlı bir literatür bulunmasına rağmen ülkemizde laboratuvar deneyi anlamında nadir çalışmaların olduğu söylenebilir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, vergi uyumu üzerine gerçekleştirilen deneysel çalışmalar konusunda detaylı bilgi vermek ve Türkçe literatüre bir katkı sunabilmektir. Deneylerde toplumun tüm kesiminden bireyler yer alabildiği gibi öğrencilere de yer verildiği görülmektedir. Bu literatür taramasında ise sadece öğrencilerin denek olarak yer aldığı deneysel çalışmaların literatür taraması yapılmıştır. Bulgular, öğrencilerin vergiye uyum konusunda vergi mükellefleriyle benzer davranışlar sergilediklerini göstermektedir. Ayrıca bulgular; vergi oranlarının artışının vergi uyumunu azalttığını, denetim oranlarının artışının vergi uyumunu artırdığını ve mükellefin vergi idaresine güven düzeyinin artışının vergi uyumunu artırdığını ortaya koymaktadır.

Keywords: