Özet:

Sivil toplum kavramı, farklı dönemlerde meydana gelen değişimler çerçevesinde önemli dönüşümler yaşamıştır. Kavram özellikle demokrasi kültürü ve bilincinin yerleşmesi bakımından önemli bir araç olarak değerlendirilmektedir. Demokratikleşme süreçlerinin sağlıklı ve hızlı yerleştiği toplumlarda yurttaşların başta siyasal hayat olmak üzere toplumun her alanında aktif olarak yer alması ideal olandır. Sivil toplum da bu anlamda aktif yurttaşlık bilincinin yerleşmesi, devlet-toplum arasındaki taleplerin karşılıklı olarak dile getirilmesinin en önemli aracı haline gelmiştir. Sivil toplum kavramın üzerinde oydaşılmış bir tanımı bulunmamaktadır. Bu durum çoğu zaman kavramın yanlış kullanılmasına ve yanlış anlaşılmasına neden olmaktadır. Sivil topluma yönelik geliştirilen tanımlamaların ortak noktası; sivil toplumun devletten otonom, demokratikleşme sürecine katkı sağlayan, toplumsal taleplerin dile getirilmesine aracı olan ve sivil niteliği ön planda olan bir alan olduğudur. Modernleşme ve demokratikleşme sürecinin kesintiye uğradığı dönemlerde sivil toplumun rolleri de değişime uğramaktadır. Bu çalışmanın amacı, Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 1923- 2000 yılları arasında sivil toplumun gelişimine yönelik analizi ortaya koymaktır. Çalışma kapsamında sivil toplumun ortaya çıkışına, düşünsel temellerinin neler olduğuna, hangi dönüşümlerden geçtiğine, ekonomik, sosyal ve siyasal gelişmelerden nasıl etkilendiğine yönelik literatür taraması yapılmıştır. Sivil toplumun Doğu ve Batı toplumlarında oluşmasını sağlayan unsurların irdelendiği çalışmada, sivil toplumunun gelişiminde devlet ve yönetici kesimin tutumu ile mevcut ekonomik ve siyasal ortamın bu gelişimi ne yönde etkilediği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Türkiye’de sivil toplumun siyasal ve ekonomik konjonktüre bağlı olarak süreksiz bir yapı seyrettiği, buna rağmen son dönemlerde sivil toplumun hem nitelik hem nicelik olarak etkinliğinin arttığı çalışmada varılan sonuçlardandır.

Anahtar Kelimeler: