Özet:

Sanayi Devrimi'nden bu yana, çalışma saatlerinde aşağı yönlü bir eğilim olmuştur ve bu, ücretlerdeki ve üretkenlikteki artışlarla birlikte hareket ederek erdemli bir döngü yaratmıştır. Ancak son yıllarda bu eğilim durmuş, hatta bazı durumlarda tersine dönmüştür. Çalışma saatlerinin organizasyonu ile ilgili olarak, her gün sabit sayıda gün için sabit çalışma saatlerinden oluşan standart çalışma haftasından yani vardiyalı çalışmaya yönelik düzenlemeler olmuştur. Modern toplumda, birçok kurum ve organizasyon bireylerin vardiyalı çalışmasını gerektiren 24 saat açık olarak hizmet vermeye başlamıştır. Vardiyalı çalışma sağlığa zararlı olabilmektedir gece çalışan bireyler ağırlık artışı, gastrointestinal problemler, hipertansiyon gibi sağlık riskleri taşımaktadır. Çalışmada, sağlıklı yetişkin işçilerde vardiyalı çalışma düzeninin besin tüketimi, vücut kompozisyonu ve ekonomi üzerine etkisini değerlendirmek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, Şubat-Mayıs 2017 tarihleri arasında Çorlu İmka İplik ve Çorlu Bostan Tekstil Fabrikalarında vardiyalı çalışan ve sürekli gündüz çalışan bireylerden oluşmuştur. Araştırmaya katılan bireylere demografik bilgilerini, genel sağlık durumlarını ve yaşam tarzı alışkanlıklarını sorgulayan anket formu uygulanmış, 3 günlük besin tüketim kaydı ve antropometrik ölçümleri alınmış ayrıca uyku kalitelerini değerlendirmek amacıyla Pittsburgh Uyku Kalitesi Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada yer alan bireylerin yaş ortalamaları 39,27 ± 7,4’tür. Çalışmaya katılan bireylerin cinsiyet dağılımına bakıldığında, %48,2 si kadın, %51,8’i erkektir. Bireylerin ortalama vücut ağırlığı 72,686±14,884 kg iken ortalama beden kütle indeksleri 26,511±4,611 kg/m2dir. Çalışmamıza katılan bireylerin 145’i vardiyalı çalışırken, 55’i vardiyasız olarak çalışmaktadır. Çalışmanın sonucunda, vardiyalı çalışma durumunun uyku kalitesini düşürdüğü bulunmuştur. Buna ek olarak vardiyalı çalışma durumu ile vardiyalı çalışırken öğünlerin düzensizleşmesi durumu arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlıdır. Vardiyalı çalışma durumu ile şekerli besin ve hamur işi tüketim durumu arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). Vücut yağ oranıyla vardiyalı çalışma durumu arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). Elde edilen bulgular doğrultusunda, vardiyalı çalışanların beslenme konusunda alacakları beslenme eğitimi besin tüketim tercihlerini ve vücut kompozisyonlarının olumlu yönde etkileyecektir.

Anahtar Kelimeler: