Özet:

Bir ülkenin dış politika vizyonundan söz edildiğinde o ülkenin geleceğe ilişkin gerçekleştirmesi mümkün olabilecek hedefleri ve amaçları akla gelmektedir. Vizyon kelimesi sözlük anlamı itibariyle görme eylemi ile ilgilidir ve görüş mesafesini, ileri görüşlülüğü anlatır. Bunun dış politikadaki karşılığı ise ilgi duymak ve politika geliştirmek olarak kabul edilebilir. Bir ülkenin sahip olduğu vizyonun genişliği de hangi coğrafyalara ilgi duyduğu ve nerelere yönelik politikalar geliştirdiği ile yakından ilişkilidir. Bu durum bir anlamda ülkelerin vizyonları ile uluslararası sistem içerisinde işgal ettikleri konumları arasındaki bağlantıyı da göstermektedir. Vizyon tartışmaları Türk dış politikasında yıllardan beri sürdürülen temel tartışma konularından biridir. Türkiye’nin bir dış politika vizyonunun olup olmadığı ve/veya bu vizyonun hangi coğrafyaları kapsadığı meselesi Cumhuriyet’in kuruluşuna kadar uzanmaktadır. Kuruluşunun ilk dönemlerinde Lozan Antlaşması’yla ortaya çıkan sınırların muhafazasını -Hatay’ın anavatana katılması hariç- esas alan statükocu bir dış politik yaklaşımı benimseyen Türkiye, bununla bağlantılı olarak bölgesindeki gelişmelerden uzak kalmaya gayret etmiştir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ise iki kutuplu yapıda Batı ülkelerinin yanında NATO içerisinde yer alarak pasif bir dış politika takip etmiş ve genel anlamda Batı dışı dünya ile ilişkisini asgari düzeyde tutmuştur. Bu durum Soğuk Savaş’ın sona ermesi ve Sovyetler Birliği’nin dağılması ile değişmiş ve Türkiye, Orta Asya, Kafkaslar, Balkanlar ve Orta Doğu coğrafyasına ilgi göstermeye başlamıştır. Ancak koalisyonlardan kaynaklanan istikrarsız iç siyasi yapı bu konuda mesafe alınmasına imkan vermemiştir. 2002 yılında Adalet ve Kalkınma Partisi’nin tek başına iktidar olması ile birlikte dış politikadaki anlayış değişikliği paralelinde yeni atılımlar gerçekleştirilmiştir. Dış politikada bir vizyon genişliği sağlanarak dünyanın farklı coğrafyalarına yönelik somut politikalar ortaya konulmaya başlanmıştır. Bu çalışmanın konusu öncelikle son dönemde Türkiye’nin dış politika vizyonunda yaşanan genişlemeye işaret etmek olacaktır. Devamında ise son dönemde yapılan dış yardımlar anlatılarak bu konu üzerinden söz konusu vizyon genişlemesi somutlaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler: