Özet:

Bu çalışmada, Bağdat muhaddisi diye anılan Affân b. Muslim’in (134-220/751-835) hayatı, hadis ilmindeki yeri ile ona nispet edilen hadis cüzlerindeki rivayet üslubu ve Mihnesi incelenmiştir. Çalışma giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Girişte çalışmanın amacı, önemi ve kaynakları hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölüm Affân b. Muslim’in hayatı ve hadis ilmindeki yerine dairdir. İkinci bölümde ise Affân’ın hadis rivayet üslubu ve Mihnedeki durumu ele alınmıştır. Kaynaklarda rivayetlerinin sağlam ve güvenilir olduğu zikredilen Affân b. Muslim’in hadis aldığı kişiler arasında Hammâd b. Seleme, Hammâd b. Zeyd ve Şu’be b. Haccâc gibi meşhur muhaddisler yer almaktadır. İbn Sa’d, Ahmed b. Hanbel, İbn Ebi Şeybe, İmam Buhârî ve Ebû Hâtim er-Râzî onun talebelerindendir. Affân b. Muslim’e nispet edilen cüzler ve biyografi kaynakları incelendiğinde de bu durum açıkça görülmektedir. Affân’ın hadis rivayet üslubu, onun hocalarından aldığı rivayetlerinde, âlimlerin onun hakkındaki olumlu veya olumsuz değerlendirmelerinde ve yaşadığı dönemde yapılan çalışmalarda tespit edilebilir. Her ne kadar konuyla ilgili bazı çalışmalarda buna temas edilmiş olsa da bu çalışmada hadis cüzleri incelenmiş, konuya dair bazı ilave açıklamalarda bulunulmuştur. Affân’ın yaşadığı dönem itibariyle Abbasilerin ilk dönemi olması, bu dönemde hadis alanında önemli gelişmelerin yaşanması, Mutezile mezhebinin görüşlerinden Kur’an’ın mahlûk olduğu görüşünün Ehl-i hadis’e benimsetilmeye çalışılması ve bu bağlamda Abbâsî Halifesi Me’mûn tarafından başlatılan sorgulamanın Affân b. Müslim ile başlamış olması gibi hususlar dönemin siyasî ve fikrî olaylarının hadis rivayet ve üslubuna ne şekilde yansıdığını göstermesi bakımından kanaatimizce araştırmaya değer konulardır. Bu cümleden olarak çalışmada Affân’ın hayatı, hocaları ve talebeleri de araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler: