Özet:

Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ), Soğuk Savaş sonrası Türkiye’nin öncülüğünde kurulmuş olup kapsama alanı daha çok eski Doğu Bloku ülkeleridir. Bu örgütleşmede Karadeniz kıyısı ve hinterlandında eski Sosyalist sisteme mensup ülkelerin liberal düzene geçişinde uyarlama fonksiyonu öngörülmüştür. Bu kapsamda serbest pazar, katılımcı yönetim, hukukun üstünlüğü ve insan haklarının ön planda tutulduğu bir işbirliği ve entegrasyon hedeflenmiştir. 1990’larda, Rusya Federasyonu’nun (RF) sıkıntılı döneminde kuruluşunu tamamlayan örgüt, daha bu aşamada özellikle kıyıdaş olmayan ülkelerin de üyeliğinde sorunlar yaşamıştır. Azerbaycan ve Arnavutluk’a karşın RF politikalarına yakın duran Ermenistan ve Yunanistan da örgüte kurucu üye olmuşlardır. Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya aynı zamanda AB üyesi/üye adayı olduğu halde eski Sovyet cumhuriyetlerinin çoğu aynı zamanda BDT üyesi idi. Bu durum üyeler arasındaki ekonomik, sosyal ve hukuki altyapı uyumsuzluğuna yol açıp aynı zamanda örgütün gelişmesinde ve fonksiyonal hale gelmesinde önemli engel olarak kendisini göstermiştir. 2016 yılı itibariyle KEİ, üye ülkeler arasında düzenli toplantıların yapıldığı, diplomatik temasların gerçekleştiği bir zeminin ötesine pek fazla geçememiştir. Karadeniz bölgesi ve hinterlandı ülkeler olarak işbirliği ve asgari entegrasyon düzeninin kurulması bütün üyelerin çıkarına olduğu halde bölgesel çatışmalar ve ülkesel rekabetler, bu yöndeki örgütleşmeden beklenen sonuca ulaşmayı engellemiştir. Başta Azerbaycan-Ermenistan, Gürcistan-RF ve Ukrayna-RF olmak üzere komşular arasında daha çok sınır ve toprak konusuna dayanan çatışmaların barışçıl çözümünden sonra örgütün fonksiyonal hale gelmesi beklenebilir.

Anahtar Kelimeler: