Özet:

Toplum hayatında sosyal düzenin, ahengin ve refahın sağlanması, bireylerin ortak duygu ve düşüncelerinin yanı sıra, o toplumun içinden doğan ve çoğunluk tarafından kabul edilen birtakım değerler ve normlar sistemine bağlıdır. Sosyal kontrol mekanizması çatısı altında yer alan bu değerler ve normlar sisteminin işleyişi otoriteye dayanır. Bireyler arasındaki etkileşimin uyumlu ve güvenli bir şekilde gerçekleşmesi adına işlevsel olan bu mekanizma, bünyesinde birtakım kalıp davranışları, kaçınmaları ve yasakları barındırır. Birey ve topluma, “böyle yapınız, şöyle olmayınız”, “bu iş şu şekilde yapılmalı, şöyle yapılmamalı”, “iyi olan bu, kötü olan şu”, “doğru davranış bu, yanlış olan şu” gibi konuları öğretme işlevine sahip olan bu kontrol mekanizmasının ortadan kalkması, toplumun istikrarının ve işleyişinin sağlanmasına engel olur. Makalede, Azerbaycan Türkleri atasözlerinin toplum hayatındaki sosyal kontrol mekanizmasını sağlama işlevi üzerinde, örnek metinlerden hareketle, durulmuştur. Değerlendirme sonucunda, Azerbaycan Türkleri atasözlerinin; vatan ve millet sevgisi, aileye bağlılık, anne-baba hakkı, iyilik, dürüstlük, mertlik, çalışkanlık, ahlak, ar, namus, birlik, dayanışma, dostluk, cömertlik, yardımseverlik, sabır, yalandan uzak durma, zulüm ve haksızlıktan kaçınma, akıllı ve eğitimli olma gibi konuları ön plana çıkardığı görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler: